Alicia Keys’ verhaal: over voorzienigheid en buiten de lijntjes kleuren

Het lied “Underdog” van Alicia Keys komt vaak voorbij op de radio. Het album waar het op staat, zou in maart verschijnen maar de release is uitgesteld tot komend najaar. Wel verscheen er een boek over haar leven. In More Myself: A Journey, haar autobiografie die wel in maart dit jaar verscheen zoals gepland, doet zangeres Alicia Keys haar verhaal. Alicia is wereldberoemd, zingt, speelt piano, componeert, is commercieel zeer succesvol en won vele Grammy Awards. Ze is een zeer uitgesproken artieste die actief is voor allerlei goede doelen en zich uitspreekt over kwesties rond burgerrechten als rassengelijkheid. De ‘reis’ uit de subtitel voert door haar levensverhaal en is een zoektocht naar authenticiteit.

Extra perspectief

De structuur is interessant. Meerdere perspectieven, subtiel of met grote penseelstreken, geven altijd extra lagen. In autobiografie is dat moeilijker te verwezenlijken dan in biografie. Maar in dit boek is dit inventief gedaan, op een manier die de rest van de verhaallijn extra perspectief geeft.

Aan het begin van elk hoofdstuk schetst iemand in het kort een portret van Alicia, in observerende zin of in relatie tot het eigen leven en de rol die zij daarin speelt, via een karakterschets of een gebeurtenis. Als het een gebeurtenis is, komt die terug, door Alicia’s ogen, in het betreffende hoofdstuk, en altijd komt de persoon in kwestie in het hoofdstuk voor. Op die manier komen mensen die een grote rol spelen in haar leven aan het woord over haar. Onder hen Bono, Oprah Winfrey, jeugdvrienden, haar vader en Michelle Obama. Dit heeft iets verfrissends en maakt het intiemer. Een eigenlijk heel simpele vormkeuze die dit boek pittig maakt.

Het verhaal heeft vaart en is onderhoudend. Op sterke, goedgekozen momenten zijn er hoofdlijnen, zodat los zand voorkomen wordt, en dit gebeurt met flair. Hoofdstuk drie opent:

Three things happened the year I turned fourteen. I started a friendship that would frame my world for more than a decade. I ended my relationship with Craig. And I stumbled my way onto the front porch of the music business—all before I was old enough to drive.

Overigens is Craig haar vader – maar een zo weinig in beeld zijnde vader dat ze hem bij zijn voornaam noemde. Het boek heeft een intieme sfeer, Alicia en co-auteur Michelle Burford geven je het gevoel dat ze het alleen aan jou vertellen en dat je er bij bent.

De bekraste piano

Interessant is hoe de piano zich in Alicia’s jeugd in haar leven vlecht. Ze vroeg als klein meisje zelf om pianoles. De eerste keer dat ze iemand live piano zag spelen was op school, haar onderwijzeres vond kunst belangrijk voor de ontwikkeling van de kleine kinderen onder haar hoede. Daardoor kwamen er regelmatig kunstenaars naar de school, waaronder musici. Op een dag kwam er een pianiste. Nadat het geluid al was weggeëbd op de plaats van het optreden, al verlaten door het publiek (de andere schoolkinderen) en artieste, klom de kleine Alicia naar dat bijzondere instrument en raakte met een gevoel van verwondering de zwarte en witte toetsen aan. Geld voor een eigen instrument was er niet. Maar toen was er die dag dat een vriendin van haar moeder uit een naburige flat in de toen straatarme wijk Hell’s Kitchen vroeg of ze plaats hadden voor een piano – zij gingen verhuizen en haar man, muzikant en pianostemmer, had er eentje over: “Well, if you can move it, (…) you can have it”.

Het bekraste, niet geheel zuivere instrument zag Alicia vanuit haar raam het gehele plein overgereden worden op een steekkarretje. Het moment dat het hun appartement binnen werd gedragen, voelde voor haar of ze een Steinway vleugel kreeg. Wat intrigeert is hoe sterk het instrument haar riep en welke magnetische krachten er speelden om er een in het huis van dit meisje te krijgen dat bleek te kunnen toveren met de toetsen. Haar pianolerares was er als een uit een sprookje. Toegewijd, wijs. Alles kwam voorbij, alle genres werden geleerd – en met de nadruk op zelf spelen, met het eigen gevoel aan het roer.

Eigen gevoel

Toch is het juist dat eigen gevoel dat in de knel komt als Alicia Keys beroemd wordt. Daar gaat deze autobiografie grotendeels over. Dat maakt hem ook interessant. Ik denk dat het veel artiesten overkomt – en overkomen is en zal overkomen – in de adrenalinerijke wereld van klatergoud die megasterren omringt: geleefd worden, moeten voldoen aan grote eisen. Kunst vergt veel. Commercie ook. Wat het verhaal van Alicia fascinerend maakt is dat ze het zich uiteindelijk niet laat overkomen maar de strijd aangaat. Met vallen en opstaan. Waarbij haar moed en wilskracht beslissende factoren zijn. Met de hulp van schrijfster Michelle Burford die met naam genoemd staat overal waar Alicia’s naam als auteur te vinden is (Burford is dus geen ghostwriter, ze krijgt credit),  weet Alicia hier telkens echt op in te zoomen. Het motto van het boek gaat ook over het belang van het heden en sluit hierop aan. Het belang van doen wat je voelt dat je moet doen.

Ze vertelt over haar leven en de mensen die er een rol in spelen. Maar het is dat vermogen om naar de lessen te kijken die ze leert – zowel in grote lijnen als in kleine bijzinnetjes over beslissingen van haarzelf en anderen – dat deze autobiografie uittilt boven een interessant levensverhaal van een beroemde zangeres. Haar verhaal deconstrueert zowel het gegeven ‘levensverhaal’, als ‘beroemd’, als ‘zangeres’ als ‘beroemd zangeres’. Ze geeft er haar eigen draai aan. Alicia presenteert zich als mens. En tegelijk – zie de magie van de toetsen na het eerste live optreden dat ze bijgewoond had – is ze ook een mythologisch wezen. Toch is het een intens menselijk verhaal. Het is een combinatie van de Linda en de Privé, van een zelfhulpboek en levensverhaal , een sprookje en de geschiedenis van een New Yorkse wijk, een beroepsgroep en een jonge vrouw die haar weg zoekt.

Die beroepsgroep is klein: die van de wereldberoemde muziekiconen. Zelfs als je geen enkel liedje van haar zou kennen, is het interessant omdat ze die wereld, die slechts enkelen van binnen uit kennen, met een persoonlijke invalshoek schildert – hoe het was, hoe het voelde, hoe het ging. Verteld door iemand die er zelf ook echt iets van wil leren. En dat wil delen. Het vloeit en het leeft, het is een verhaal dat ze je bij de bushalte lijkt te vertellen als er wat diensten zijn uitgevallen en je met haar aan de praat raakt. Een levensverhaal dat je jaren later nog bij staat en waar je soms moed uit put, soms vertederd aan terugdenkt. Of zoals ze zelf stelt in een van de liedjes van haar nieuwe uitgestelde album”Underdog” (wel al op single uitgebracht). Soms zie je ineens dingen die je leven veranderen, als je, heel soms, even opkijkt. Daar is dit boek uitermate geschikt voor. Kijk even op en lees hoe het dit meisje uit Hell’s Kitchen verging. Ze had ook niet beroemd kunnen worden en dan was haar jeugd ook interessant geweest. Haar eerlijkheid maakt het tot een verfrissend verhaal.

Beroemd

Fascinerend is haar sprong naar beroemdheid. Na jarenlang ploeteren is ze er klaar voor en dan gebeurt het ook. Alicia Keys ziet zelf haar succes als het gevolg van voorzienigheid en haar lef om muzikaal buiten de lijntjes te kleuren.

Hoe Alicia zichzelf jarenlang tot een steeds betere pianiste, performer en componiste maakt en de problemen rondom haar eerste platencontracten: het wordt allemaal vlot en spannend beschreven. Als ze de kans krijgt om in de legendarische The Oprah Winfrey Show op te treden – de show is dan in de hoogtijdagen van culturele impact – leef je bijna per minuut met haar mee. De sprong naar beroemdheid via Oprah verandert haar leven volledig. Het is van de ene minuut op de andere een feit dankzij de live show: de terugreis in het vliegtuig toont het verschil meteen. Niets is meer hetzelfde. Het is boeiend omdat ze zo open is over hoe dit allemaal voelt. Alicia vertelt levendig hoe ze van de ene dag op de andere in positieve en negatieve zin moet zien om te gaan met haar beroemdheid. Hoe ze nieuw evenwicht zoekt. Dit is meeslepend, open en kwetsbaar beschreven, en maakt Alicia toegankelijk omdat je heel gemakkelijk met haar mee kunt leven.

Die openheid – soms in your face, soms tussen de regels door uit respect voor haar omgeving – maakt dit boek interessant. Het is een Coming of Age story, een kroniek van de lange weg van het meisje uit een van de vele eenoudergezinnen in Hell’s Kitchen naar het zijn van een grote wereldster. Een weg die voert van de grote blijdschap bij het gratis mogen hebben van een bekraste piano tot het achter een glanzende vleugel in de kleur van wit marmer mogen voorspelen bij Columbia Records voor onder andere Tommy Mottola, van zoeken naar een manier om haar muzikale ambities te verwezenlijken tot het live op tv met volle kracht inzetten van de beginstrofen van “Fallin'” en zien hoe het ineens van obscuur en genegeerd naar de nummer 1 positie klimt, zowel de single als het bijbehorende album. En dan het grote succes, spirituele bezinning, nieuwe wegen, muzikale samenwerking met andere beroemdheden, iconische albums creëren en steeds weer zich ontwikkelen als artieste. Ook haar privéleven komt uitgebreid aan bod. Alicia Keys heeft echt iets te vertellen en het boek blijft verrassen.

Ontwikkeling en glamour

Naarmate het verhaal – en haar leven – vordert, wordt het steeds spiritueler. Van een dromerig en stoer meisje dat beroemd wil worden verandert Alicia in een vrouw die beseft dat ze zeggenschap en impact heeft via haar grote muzikale talent. Dit proces komt boeiend voorbij en dat is knap omdat het zich zo moeilijk laat vangen. Het groeit subtiel mee in het verhaal. Haar spirituele ontwikkeling en haar karakter staan op de voorgrond, net zo belangrijk als haar ongelooflijk succesvolle carrière als artiest.

Glamour is er uiteraard ook. In ontmoetingen met Prince, die fan van haar was en na optredens een praatje kwam maken, haar intrigerend met mysterieuze opmerkingen die ze dan soms jaren later pas begreep. Fascinerend. Er is goede raad van Oprah Winfrey tijdens een lunch bij Oprah thuis. Er is Alicia’s medewerking als coach aan The Voice in Amerika. Er is glamour in grote en kleine dingen. Ze vertelt over de dag dat John Mayer haar belde: je komt voor in een lied van Bob Dylan! Dat geloofde ze niet. Maar het bleek waar. Alicia wordt door Bob Dylan bezongen – ze geeft toe dat ze de strekking van de songtekst niet helemaal begrijpt, maar citeert trots uit “Thunder on the Mountain”. En zo zijn er meer grote en kleine sprookjesmomenten in haar artiestenbestaan. En privé natuurlijk. Het is een boek in 3D, ze geeft glimpen van alle aspecten van zichzelf, waardoor het een warm en onderhoudend boek is.

Aanwezigheid

Zowel rijkdom als het hebben van een platform dragen intrinsiek grote sociale verantwoordelijkheid in zich – iets dat Alicia Keys zich terdege realiseert. Ze is intens in alles wat ze doet en gaat ook die verantwoordelijkheid aan, zo bewust als ze maar kan. Bovenaan een hoofdstuk staat het zo in de woorden van actrice America Ferrera:

‘I’ve learned so much from her about the power of being a fully embodied and present woman’

En dat is ook de indruk die ik het meest blijvend met me meeneem van dit persoonlijke autobiografische verslag van een sterrenleven. Alicia is een vrouw die bewust middenin haar eigen leven staat. Wensend, dromend, fouten makend, lerend van fouten, lol makend, verantwoordelijkheid omarmend, voelend wat ze wil, pogend haar eigen ster te volgen. En weer van voren af aan. Een reis, zoals de subtitel stelt. Ik bewonder haar lef, haar chutzpah.

More Myself is een boek dat de wilde chaotische stroom van het leven toont en een moedige poging om te navigeren. Om uit een van haar bekendste songs te citeren: This girl is on fire. Alicia Keys bestormt het leven met open vizier en met hart en ziel.

More Myself. A Journey
Alica Keys with Michelle Burford
Flariton Books
ISBN hardcover 9781250153296
ISBN ebook 9781250153302
Verschenen in maart 2020

Bestelinformatie