Demonstranten die politici thuis opzoeken: typisch een probleem van deze tijd? Het overkwam D66 politica Elida Wessel-Tuinstra (1931-2021) al in 1977, nadat ze zich als kersvers Kamerlid had uitgesproken voor abortus. En in meer opzichten is het levensverhaal van deze bijna vergeten politica actueel. Reden voor freelance journaliste Carina Kralt-Bos om haar biografie te schrijven.
Als voorzitter van de lokale D66-afdeling Oegstgeest kwam Carina Kralt-Bos jaren geleden in contact met plaatsgenote Elida Tuinstra die toen al flink op leeftijd was. ‘Ze mailde met het aanbod om voor ons te flyeren tijdens de verkiezingscampagne en nodigde me bij haar thuis uit. Een aardige, pittige en uitgesproken vrouw die graag over de actuele politiek en de partij praatte. Maar als ik haar vroeg naar haar eigen politieke verleden was ze minder spraakzaam.’ Bij haar uitvaart in 2021 vertelde onder meer oud D66-leider Laurens-Jan Brinkhorst over haar politieke nalatenschap. ‘Pas toen werd ik me echt bewust van de politieke impact die ze heeft gehad.’
Kralt-Bos vatte het plan op haar biografie te schrijven en legde dit voor aan haar kinderen. ‘Die moesten er even over nadenken. Was hun moeder nog relevant genoeg? Nadat ik beloofde dat uit te gaan zoeken, kreeg ik hun medewerking én haar persoonlijke archief met onder meer dagboeken en brieven. Ze was heel talig en schreef verhalen over gebeurtenissen uit haar leven.’
Pater Koopman
Elida Wessel-Tuinstra begon haar politieke loopbaan begin jaren 70 in de Provinciale Staten van Zuid-Holland. In 1977 kreeg ze het lidmaatschap van de Tweede Kamer min of meer cadeau omdat de kandidaat boven haar op de lijst zich terugtrok. Een paar maanden nadat ze geïnstalleerd was, demonstreerde pater Jan Koopman met een aantal gelijkgestemden met spandoeken en borden bij haar thuis voor de deur, vanwege haar abortus-standpunt. ‘Notabene met toestemming van de gemeente. Dat is nu niet meer voor te stellen. Zelf vond ze het maar vreemd: ze was die dag in Den Haag aan het werk, waarom kwamen ze daar niet naartoe? Toen ze aan het eind van de middag thuiskwam, stonden ze er nog maar ze hadden niet door dat zij het was die naar binnenging. Overigens was haar abortusstandpunt aanzienlijk genuanceerder dan de pater en de media deden voorkomen.’
Euthanasie
Volgens Kralt-Bos is Tuinstra’s grootste verdienste haar inzet voor (vrouwen)emancipatie en zelfbeschikking. ‘Ze zette begin jaren 80 met een initiatiefwetsvoorstel euthanasie op de politieke agenda, toen niemand dat nog aandurfde.’ Het lijken liberale standpunten voor een domineesdochter, maar dat is volgens Kralt-Bos minder vreemd dan het lijkt. ‘Ze waren bij haar thuis vrijzinnig hervormd en haar ouders vonden autonomie en zelfbeschikking belangrijk. Ze waren bovendien pacifistisch.’
Dit laatste verklaart mede dat Elida Wessel-Tuinstra en Ineke Lambers Haquebard – de twee vrouwen in de D66 fractie – soms afwijkende standpunten innamen. Zo waren ze tegen de verhoging van het defensiebudget en vóór de sluiting van de kerncentrales. Ondanks haar scherpe tong lag Tuinstra goed binnen de fractie en was in 1981 zelfs even in beeld als staatssecretaris van Justitie. Dat werd uiteindelijk Michiel Scheltema.
Wessel-Tuinstra zette zich in voor vrouwenemancipatie maar worstelde volgens haar biograaf zelf soms met de balans tussen werk en moederschap. In de jaren 80 scheidde ze van Hans Wessel, medeoprichter van de partij. ‘Een zware periode voor haar, die er mede aan bijdroeg dat ze het bij drie termijnen in de Tweede Kamer hield.’ In 1991 keerde ze terug op het Binnenhof als lid van de Eerste Kamer. ‘Aan de vrouwenemancipatie droeg ze heel praktisch haar steentje bij door vrouwen te tippen voor belangrijke posities. Zo adviseerde ze partijleider Hans van Mierlo om Els Borst te benaderen als minister voor Volksgezondheid. Ze wilde het old boys network doorbreken.’
Kralt-Bos heeft nog geen financiering of uitgever voor haar biografie, maar is toch alvast begonnen aangezien veel mensen die Tuinstra gekend hebben op leeftijd zijn. De Tweede Kamerverkiezingen van 2025 of de Statenverkiezingen van 2027 lijken haar een mooi moment voor de publicatie. ‘Daar is haar politieke carrière tenslotte begonnen.’
Wat een prachtige opmaat voor een biografie over Elida Tuinstra.
Wat goed dat er aandacht in een biografie wordt besteed aan een kwaliteitspolitica die in de Tweede Kamer liet zien welke mogelijkheden een parlementariër heeft in haar rol van mede-wetgever.
Veel succes met het schrijven van de biografie!