Paul Simon, de biografie. Over een grote kleine man.

Een maand lang reizen door Azië met Paul Simon aan je zijde, je kunt het minder treffen! Ik mocht het beleven, natuurlijk niet met de singer-songwriter zelf, maar wel met de ruim 400 pagina’s dikke biografie die Robert Hilburn schreef. Die is nu door Conny en Vera Sýkora vertaald in het Nederlands en uitgegeven door Spectrum.

Met het boek in de hand en alle genoemde muziek op Spotify in mijn oren heb ik aangename uren doorgebracht, waarbij het voelde alsof Paul Simon naast me zat te vertellen. Zijn hele leven is opgetekend in gesprekken die de auteur van de biografie, verdeeld over drie jaar, voerde met Paul Simon. Meer dan honderd uur spraken ze elkaar. De biograaf kreeg volledig de vrije hand in de vragen die hij stelde en in de keuze van de verhalen die de biografie zouden halen. Ook als de gesprekken gingen over de moeilijker periodes uit het leven of de carrière van Simon. Daar sprak de artiest zelf niet graag over, toch zei hij herhaaldelijk tegen Robert Hilburn: ‘Het is jouw boek.’ Simon spoorde zijn intimi aan om juist te gaan praten met zijn biograaf.

Garfunkel

Dat alles levert een doorwrocht en bij tijd en wijle zeer gedetailleerd verslag op, waarin veel gestrooid wordt met namen en plaatsen. Af en toe zoveel dat je het als lezer even niet meer helemaal precies bijhoudt.
Natuurlijk gaat een belangrijk deel van het boek over het duo Simon en Garfunkel, twee schoolvrienden die samen muziek gaan maken. Dat klinkt als een jongensdroom, maar was het niet. Het duo blijkt volstrekt ongelijkwaardig te zijn. Paul Simon is het muzikale genie, de ‘creator’ van de twee. Art Garfunkel, in het boek vaak Artie genoemd wat hem een nog sukkeliger imago geeft, kwam er vaak pas bij als de inmiddels klassiek geworden nummers werden opgenomen in de studio.

In de biografie wordt volledig duidelijk dat de vriendschap door die ongelijkwaardigheid zó bekoelt dat Paul Simon hem verbreekt. De latere reünie-concerten gingen niet van harte, ook niet het grote en zeer succesvolle Central Park-spektakel in 1981. Paul Simon was gevraagd om een soloconcert te geven, dat wilde hij doen voor de stad New York. Maar omdat hij bang was dat hij in zijn eentje in Central Park niet de honderdduizenden mensen zou trekken die eerder wel kwamen voor Barbra Streisand vroeg hij, opportunistisch, aan Art Garfunkel om mee te doen.

De biografie begint met een voorwoord over een indrukwekkend optreden van Paul Simon, solo, op 29 september 2001. Drie weken na de aanslagen van 9/11 opende hij een speciale uitzending van Saturday Night Live op televisie met The Boxer (1969). Dat voorwoord trekt je meteen helemaal de biografie in, goed gekozen dus.

Simon @ Garfunkel — Simon & Garfunkel op Schiphol in 1966 Bron: Nationaal archief © Anefo (CC BY-SA 3.0 NL)

DiMaggio

Pas na het 9/11-verhaal gaat het over Paul als jongetje dat tot verdriet van zijn muzikale vader veel gekker was van honkbal dan van muziek. Het is niet voor niets dat zijn grote honkbalheld Joe DiMaggio voorkomt in Mrs. Robinson (1968). Alles valt op zijn plek als Paul Simon dat lied in 1999 zingt in het stadion van de New York Yankees waar zijn held op DiMaggio-day wordt herdacht nadat die is overleden aan longkanker.

In de loop van de biografie kom je alle grote titels tegen. The Sound Of Silence (1963) dat na de moord op John F. Kennedy uitkwam. Paul Simon schreef het niet als reactie op de moord, maar de diepe rouw in het land heeft hem zeker beïnvloed.
De tekst van The Boxer (1969) schreef hij tussen neus en lippen door op een kotszak in het vliegtuig, met verwijzingen naar regels uit de Bijbel. Het ging over zijn onzekerheid als beginnend artiest. Toen hij het zijn vrienden liet horen waren ze meteen verrukt van het nummer, tot verbazing van Paul Simon zelf.
Bridge Over Troubled Water (1969) ontstond min of meer toevallig, tokkelend op gitaar. Vanuit de melodie kwam de tekst vanzelf en in die volgorde moet het volgens de meester. Toen het lied klaar was had Paul Simon het gevoel daarmee zijn eigen Yesterday te hebben gecomponeerd. En het is natuurlijk een evergreen gebleken.

Graceland

Vanzelfsprekend is ook het ontstaan van zijn iconische album Graceland (1985) uitgebreid gedocumenteerd in de biografie. Zeer omstreden want Zuid-Afrika werd geboycot vanwege de apartheid, maar Paul Simon ging er toch naartoe. En hoewel deze LP vol songs staat die zwart en wit dichter bij elkaar moesten brengen via de muziek is te lezen dat de tekst van de grootste hit van de plaat You can call me Al eigenlijk maar een samenraapsel is van verschillende coupletten die weinig met elkaar te maken hebben.

Schrijnend wordt het als Paul Simons musical Capeman in de jaren negentig volledig flopt. Zijn eeuwige onzekerheid speelt dan meer dan ooit. Ook de albums daarna lukken niet. Maar Paul Simon blijft de drang houden om zich te bewijzen. Hij wil niet teruggrijpen op oud werk, hij wil mee blijven doen.
In de afgelopen jaren is hem dat toch weer gelukt met de albums So beautiful or so what (2011) en Stranger to stranger (2016). Tijdens het lezen van de biografie heb ik ze helemaal geluisterd. Met het schaamrood op de kaken moet ik bekennen dat ik ze gemist heb toen ze uitkwamen. Net als het optreden in het kader zijn afscheidstournee in juni van dit jaar in Nederland.

Ik heb er nog steeds spijt van dat ik geen kaartje gekocht heb voor het extra concert dat hij gaf. Nu helemaal, na het lezen van Paul Simon. De biografie.
Maar ik ken hem nu wel beter. In al zijn onzekerheid, in zijn frustraties over zijn gebrek aan lengte en aan haar, maar ook in al zijn briljantheid. Paul Simon is niet aardig, maar wel heel goed. Een uitmuntend singer-songwriter, een bevlogen artiest. Ik zal ‘m met nog meer plezier draaien in mijn radioprogramma’s.

Paul Simon. De Biografie
Robert Hilburn
Uitgeverij Spectrum
9789000345847
Verschenen in oktober 2018