Led Zeppelin – reuzen van de rock

Uit de verte herken ik ze moeiteloos op de radio: Whole Lotta Love, Stairway to Heaven, Kashmir. Nummers, uit respectievelijk 1969, 1971 en 1975, van de Britse rockgroep Led Zeppelin, ‘de laatste grote band van de jaren zestig, de eerste grote band uit de jaren zeventig’. Muziekjournalist Mick Wall (1958) tekende de geschiedenis ervan op: Led Zeppelin. When Giants Walked the Earth. Aanvankelijk uitgebracht in het Engels (2008), nu ook in het Nederlands (2019).

Grote band

Jimmy Page was, net als Eric Clapton en Jeff Beck, gitarist bij The Yardbirds. Hij wilde eind jaren zestig iets anders. Een nieuwe band. Dat werd Led Zeppelin. De naam is te danken aan een opmerking van Keith Moon (1946-1978), drummer van The Who. Hij suggereerde dat de band zou neerstorten als een loden luchtschip. ‘Lead balloon’ werd Led Zeppelin. Robert Plant (Robert Anthony Plant, 1948), zang; Jimmy Page (James Patrick Page, 1944), gitaar en muziekproductie; John Paul Jones (John Baldwin, 1946), basgitaar; John Bonham (John Henry Bonham 1948-1980), drums. Ook hun manager Peter Grant (1935-1995) krijgt de nodige aandacht. Ze zouden het nog ver brengen samen.

In ruim 600 bladzijden beschrijft Wall de opkomst en ondergang van het nieuwe project. Vanaf het eerste optreden, nog als The New Yardbirds, op 7 september 1968 in Denemarken tot en met het laatste optreden van Led Zeppelin in de originele bezetting op 7 juli 1980 in Berlijn .

25 september 1980 wordt John Bonham dood gevonden, overleden na overmatig drankgebruik. Op 4 december 1980 stopt de band officieel.

Duistere muziek

Ze hebben een uniek geluid. Niet eenvoudig te omschrijven. Volgens Wall had Page iets voor ogen als ‘door gitaren gedomineerde, melodramatisch muziek’. Ze wilden ‘met geluid beelden scheppen’. Blues, rock en folk worden gaandeweg gemengd tot een nieuw genre: heavy metal. Ze maken daarbij soms gebruik van teksten en muzikale elementen die ze bij anderen gehoord hebben of zelf eerder met anderen hebben gespeeld. Dat levert een eindeloze stoet beschuldigingen van plagiaat op.

Als het om invloeden gaat kunnen heel wat dwarsverbanden worden gelegd. Dan valt ook een naam uit de wereld van esoterie en occultisme, die van Aleister Crowley (Edward Alexander Crowley, 1875-1947). Bekend door zijn geschriften, speciaal The Book of the Law; berucht vanwege zijn losbandigheid. Hij wordt in verband gebracht met de drijfveren van de band, of eigenlijk vooral van de leider, Jimmy Page. Die zou veel belangstelling hebben gehad voor magie en occultisme.

Er werd in de jaren zestig al geflirt met het occultisme. Op de hoes van het Beatles-album Sgt. Pepper (1967) staat Crowley op de bovenste rij tussen Mae West en een Indiase goeroe. En de Stones brachten Their Satanic Majesties Request (1967) uit, een psychedelisch uitstapje. Bij Page zou het dieper zijn gegaan.

Wall probeert het mystieke aspect in de muziek van Led Zeppelin te verklaren. Page sprak er zelf niet graag over, maar zei tegen Wall: ‘Ik had altijd interesse in mystiek, oosterse traditie, westerse traditie. Ik las er veel over en is het me gaan beïnvloeden.’ Ergens anders beschreef hij Crowley als ‘een miskend genie van de twintigste eeuw’.

Voor Page waren muziek en magie met elkaar verbonden. Het is niet helder hoe ver dat ging. Er is bijvoorbeeld veel beweerd over ‘Stairway to Heaven’. Ging het over een weg naar de hemel of juist naar de hel? Duidde de songtekst op de zoektocht naar en spirituele wedergeboorte of werd er te veel achter gezocht? Zanger Robert Plant verklaarde in 1988: ‘Het is allemaal onzin, dat gedoe over de duivel, maar hoe minder je erover tegen mensen zei, hoe meer ze speculeerden.’ Zo hielden ze zelf ook het mysterie in stand.

Schokkend verhaal

Dit boek vertelt volgens de achterflap ‘het volledige, schokkende verhaal van Led Zeppelin van binnenuit’, een verhaal van gedreven musici, maar ook van complete losbandigheid, seksuele uitspattingen, overmatig drank- en drugsgebruik, slooppartijen in hotels, leven in een roes, uitlopend op de dood. Bij deze rockband kloppen alle clichés in extreme mate. Het hoogtepunt van de band ligt in 1975. Vanaf dat moment voeren drank en drugs hen langzaam naar de afgrond.

Er speelden zich ook persoonlijke drama’s af. Voor Robert Plant stortte de wereld in toen hij in 1977 tijdens een verblijf in Amerika werd gebeld. Bij zijn vijfjarig zoontje Karac was een infectie aan de luchtwegen vastgesteld. Op weg naar het ziekenhuis was het jongetje overleden. Plant trok zich terug. Troost kreeg hij in die dagen vooral van John Bonham. Pas zestien maanden later pakte hij de draad weer op.

Een groot drama was ook de dood van John Bonham in 1980, 32 jaar oud. Het betekende een harde landing van Led Zeppelin. De band bestond niet meer. Daarna volgden nog wel enkele reünieconcerten in 1985, 1988, 1995 en 2007. Vanaf 1988 met Jason Bonham (1966), zoon van John, als drummer.

De geruchten over een reünie van de drie nog levende en muzikaal actieve bandleden gonzen overigens door tot vandaag.

Boeiende legende

Deze ongeautoriseerde biografie van Mick Wall doet gedetailleerd verslag van een ruige periode van een aantal begaafde rockers, van hun grote successen en hun neergang. Het biedt ook enig zicht op hun persoonlijke eigenaardigheden. Je moet wel de popmuziek van vooral de jaren zestig en zeventig enigszins kennen om dit boek te kunnen waarderen, want het wemelt van de namen van bands en muzikanten.
En nog iets: de auteur waarschuwt zelf vooraf voor de cursieve passages in het boek.

Passages die weliswaar berusten op zorgvuldig biografisch onderzoek, maar voortkomen uit de verbeelding van de schrijver. Hij kruipt hier in het hoofd van de hoofdrolspelers. Je hoort ze hardop denken in de tweede persoon enkelvoud, inclusief vermeende krachttermen. Ik vond het nogal hinderlijk.
De titel van het boek plaatst Led Zeppelin terug in de tijd. Een boeiende legende uit de tijd dat reuzen de aarde bevolkten. Gelukkig hebben we de muziek nog.

Led Zeppelin. When Giants Walked the Earth
Mick Wall
Arcade
ISBN 978 90 488 4619 1
Verschenen in januari 2019