Hoe je Kim Jong-un wordt

Hoe je Kim Jong-un wordt is geschreven door voormalig CIA-analiste Jung H. Pak, nu lid van het Brooking instituut, een befaamde politieke denktank in Washington. In haar boek schetst ze de opkomst en de politieke ambities van de jonge leider van Noord-Korea: Kim Jong-un.

Pak begint haar boek met een korte geschiedenis van Noord-Korea in de twintigste eeuw. De grootvader van Kim Jong-un, Kim Il-sung, groeide op in een Korea dat door Japan geannexeerd was en hij kwam uit een eenvoudige gezin. Zijn ouders stierven toen hij nog jong was. Samen met een groep nationalisten vluchtte hij in 1940 naar de Sovjet-Unie, waar hij deel uitmaakte van het Rode leger. In 1945 werd Kim Il-sung door de Sovjet-Unie geïnstalleerd als leider van het noordelijke deel van Korea. Kim Il-sung droomde er echter van de leider te zijn van een ongedeeld Korea en in 1950 viel zijn leger het zuiden aan.

Aanvankelijk leek het een succesvolle militaire operatie maar Amerika bleek niet van plan zich zo maar uit Zuid-Korea te laten verdrijven. Na een bloedige oorlog, waarin circa 3 miljoen Koreanen het leven lieten, werd er in 1953 wapenstilstand gesloten.

Kim Jong-il

Kim Jong-un was tien jaar toen zijn grootvader overleed, die Noord-Korea bijna 50 jaar had geleid. De gedoodverfde opvolger, zijn zoon Kim Jong-il, ontbrak het eigenlijk aan alles wat zijn vader wel bezat: een roemrijk verleden, charisma en vriendelijkheid. Maar, hij zag wel hoe belangrijk het was om allianties te sluiten en tegenstanders uit de weg te ruimen. Bovendien maakte hij er een erezaak van om het goddelijke beeld dat zijn vader in de ogen van de Noord-Koreanen had, te versterken en uit te bouwen.

De wereld echter was veranderd. De trouwe bondgenoten van Noord-Korea, Rusland en China, hadden hun eigen besognes en bekommerden zich niet langer om deze kleine staat. Zuid-Korea was bovendien een economische reus geworden. Kim Jong-il besefte dat het onder deze omstandigheden beter was om de blik naar binnen te keren. Het land zonderde zich af van de rest van de wereld en begon met de ontwikkeling van kernwapens. Daarmee kreeg dit land strategische relevantie op het internationale podium.

Op 10 oktober 2010, de 75e verjaardag van de oprichting van de Koreaanse Arbeiderspartij, stond Kim Jong-un naast zijn vader. Kim was toen 26. En toen op 17 december 2011 Kim Jong-il overleed hield de wereld zijn hart vast. Wat was er te verwachten van de jonge en onervaren Kim Jong-un? Menig land hield rekening met een burgeroorlog en een ineenstorting van de bestaande machtsstructuur. En voor een land dat over nucleaire wapens bezat, en al geruime tijd een bedreiging vormde voor internationale veiligheid en stabiliteit, was dat geen geruststellende gedachte.

In het Westen werd en wordt Kim Jong-un vaak voorgesteld als een baby of een puber, in ieder geval als een karikatuur, wat gevoed wordt door de manier waarop hij eruitziet, met zijn babyvet, zijn vreemde kapsel en eigenaardige kleding. Ook kregen zaken als zijn verslaving aan sigaretten en alcohol, zijn voorliefde voor basketbal en het spelen van videogames veel aandacht, naast het feit dat hij een gedeelte van zijn opleiding in Zwitserland had gekregen. Men ging ervan uit dat hij lui en door en door verwend was.

Anderzijds waren sommige mensen ook optimistisch toen Kim Jong-un aan de leiding kwam. Hij was, anders dan zijn voorvaders, in het westen geweest, hij verscheen in het openbaar met zijn vrouw, Ri Sol-ju, een breuk met de traditie, en zocht na zijn aantreden als snel toenadering tot landen als Japan en Zuid-Korea, maar ook met de Verenigde Staten.

Pak maakt in haar boek duidelijk dat Kim Jong-un karaktereigenschappen had die hem wel degelijk geschikt maakten voor de positie van leider van het land. Hij kon hard en meedogenloos zijn, zoals bleek toen hij zijn oom, Jang Song-taek op gruwelijke wijze om het leven liet brengen en zijn halfbroer, Kim Jong-nam liet vergiftigen. En hij deed dat niet in het geheim, zoals zijn voorgangers, integendeel. Hij maakte iedereen duidelijk dat het slecht afliep met personen die zijn daden ter discussie stelden. Men schat dat Kim Jong-un in korte tijd zo’n 340 hoge regeringsfunctionarissen uit de weg heeft geruimd.

Vanaf het allereerste moment dat Kim Jong-un aan de macht kwam, zocht hij de grenzen van de internationale tolerantie op. Hij testte in de eerste zes jaar van zijn bewind drie keer meer nucleaire raketten dan zijn vader en grootvader samen. Hij wilde de internationale leiders duidelijk maken dat er, ondanks zijn leeftijd, niet met hem te spotten viel. Hij toonde zich agressief, maar was geen idioot en was niet roekeloos. Hij wist wel degelijk op welke momenten het beter was om bakzeil te halen,.

Zo spreekt hij bijvoorbeeld af en toe het volk toe, iets wat zijn voorvaders nooit hadden gedaan, ook bevorderde hij het toerisme en liet enorme gebouwen neerzetten, met name in de hoofdstad Pyongyang. De mensen die in de hoofdstad wonen, de elite, hebben de beschikking over veel meer luxe goederen dan onder zijn vader.

Maar de 22 miljoen overige Noord-Koreanen zijn alleen maar in staat om een zeer moeizaam leven op te bouwen. Wel is ook op het platteland een schemergebied ontstaan van informele markten waarop allerlei goederen verhandeld worden, vaak gesmokkeld uit China. Deze markten worden oogluikend toegestaan door de huidige regering.

Wat zal de toekomst brengen? Welke apen zal Kim Jong-un nog uit zijn mouw toveren om de internationale gemeenschap op het verkeerde been te zetten? Pak laat zien dat er gevaarlijke kanten zitten aan de huidige politiek van Kim Jong-un. In het binnenland heeft hij bij veel mensen hoop gecreëerd op een betere toekomst, met name in materiële zin. Als die hoop vervliegt, kan dat tot binnenlandse onrust leiden. Daarnaast is China zo’n beetje klaar met de strapatsen van Kim Jong-un. Waarschijnlijk is deze grote broer de enige die in staat is om Kim Jong-un daadwerkelijk aan te sporen op een enigszins fatsoenlijke manier om te gaan met de internationale gemeenschap. Van Amerika moeten we het op dit moment niet hebben.

Hoe je Kim Jong-un wordt
Junh H. Pak
Prometheus Amsterdam
ISBN 9789044641066
Verschenen in juni 2020

Bestelinformatie