De communist Engel Modderman werd onlangs voor de elfde keer geïnstalleerd als raadslid. Hij zit sinds 1980 onafgebroken in de gemeenteraad van wat tegenwoordig de gemeente Oldambt heet, een samenstelling van oorspronkelijk elf fusiegemeentes in Oost-Groningen. Moddermans biografie, in eigen beheer onder de titel Engel uitgegeven, werd grotendeels ingedeeld naar de diverse gemeentes waarin hij actief was voor achtereenvolgens de CPN, de NCPN en nu meer dan twintig jaar voor ‘zijn’ VCP, de Verenigde Communistische Partij.
Het boek leest daardoor niet alleen als het verslag van Moddermans ontwikkeling van fabrieksarbeider tot communistenvoorman – en de vele ruzies en afsplitsingen die daarmee gepaard gingen. De biografie gaat vooral over een periode waarin de gemeentepolitiek steeds verder van de gewone burger kwam te staan. In de jaren tachtig kon je nog gewoon bij de burgemeester binnenstappen als je een probleem had. ‘Nu moet je eerst een email sturen aan het secretariaat, en mag je heel blij zijn als je binnen twee weken een afspraak hebt’, aldus Modderman in een recent interview met Trouw.
Bij het raadslid staat de deur wel altijd open voor mensen met problemen. Of het nou om een eenzijdig opgezegde betalingsregeling, een achterstallige belastingheffing of ongedekte aardbevingsschade gaat, Modderman weet vaak iets voor de Groningers te regelen. Dat verklaart een groot deel van zijn populariteit – bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 haalde de VCP in Oldambt nog altijd drie van de 25 zetels. Toch is het de vraag of het gemeenschappelijk belang wel geholpen werd met Moddermans onstuitbare inzet. Het populisme bij links en rechts viert tegenwoordig hoogtij in de gemeentepolitiek, waardoor het zeer lastig is geworden – ook in Oldambt – om coalities te sluiten.
Drank en drugs
Voor het omslag van Engel leverde fotograaf Corné Sparidaens een prachtig portret van Modderman met doorleefde kop, starend in de verte. Het had maar weinig gescheeld of Engel was voorgoed gevallen, ten prooi aan drank en drugs. Na zijn huwelijk met Greetje Mulder in 1970 kon hij de verantwoordelijkheden niet aan die het gezin met zich meebracht. Mulder was een telg uit een communistengeslacht: haar beider grootvaders waren in de jaren zestig wethouder geweest voor de CPN, in Beerta en in Finsterwolde. Onder invloed van zijn vrouw begon Modderman zich pas werkelijk voor politiek te interesseren – al bevielen de seks, drank en rock’n’roll hem in die jaren net zo goed.
De communist kon – het viel te verwachten – niet lang voor dezelfde baas werken: na de LTS werd hij eerst loodgieter, daarna betonstorter op een bouwplaats. In 1973 kreeg hij een baan als lasser bij scheepswerf Ferus Smit aan het Winschoterdiep. Lichamelijk zeer zwaar werk, waardoor zijn rug binnen vier jaar kapotging. Van de dampen die vrijkwamen bij het lassen kreeg hij het bovendien aan zijn longen, die het toch al zwaar te verduren hadden vanwege het vele roken. Maar ook mentaal hield Engel het niet lang vol: na afloop van zijn dienst zoop hij zoveel, dat hij nog niet nuchter was tegen de tijd dat hij weer op het werk moest verschijnen. Hij kon niet functioneren als hij niet eerst ‘n poar haalfliters’ achter de kiezen had.
Guerillastrijders
Hoe deze levenswijze zich precies verhield tot Moddermans eerste politieke optreden wordt uit zijn biografie niet geheel duidelijk. Hij maakte in die jaren met alles en iedereen ruzie, wat niet verwonderlijk klinkt gezien zijn alcoholinname. In een groot aantal anekdotes beschrijft Modderman de kwajongensstreken die hij uithaalde om zijn punt te maken in de gemeentepolitiek: uit sympathie met de Vietnamese guerrillastrijders hing hij de Vietcongvlag in de mast van het gemeentehuis. Een bezoek van Tweede Kamerleden aan het armlastige Oost-Groningen wilde hij ontvangen door ze met eieren te bekogelen, maar nog voordat hij in actie kon komen werden de eieren in zijn jaszak kapotgeslagen door de politie. De verantwoordelijkheid als wethouder voor de specifieke problemen van zijn geboortestreek nam Modderman evenwel niet op zich.
Het is jammer dat het verhaal volledig in de ik-persoon werd beschreven. Daardoor ontzegt de auteur, RTV-Noord journalist Erik Hulsegge, zich de mogelijkheid om af en toe uit te zoomen om Moddermans anekdotes in een breder perspectief te plaatsen. Sommige verhalen blijven daardoor steken in kwajongensromantiek. Hoe het Oost-Groninger communisme zich verhield tot de landelijke politiek, komt slechts zijdelings aan bod. Ook de inmenging van het Sovjet-communisme – die zich soms op zeer lokaal niveau deed gelden – lijkt aan Modderman voorbij te zijn gegaan. Hij oriënteerde zich liever op het communisme zoals dat in Cuba werd gepraktiseerd. Uit eerbied voor zijn grote held vernoemde Modderman zelfs zijn eigen zoon naar Che Guevara.
Aan het begin van het boek beschrijft Hulsegge hoe Modderman hem opbelt om te vragen of hij een biografie van hem wil schrijven: ‘Wilstoe wel ’n bouk over mie schrieven?’. Hoewel de auteur graag aan dat verzoek gehoor gaf, is de biografie geen heldenverhaal geworden. Daarvoor bieden Moddermans verhalen – die soms vol zelfspot zitten – een te belangrijke kijk op de vaak vergeten geschiedenis van het communisme op het platteland van Oost-Groningen. Hulsegge heeft duidelijk moeite gedaan om Moddermans herinneringen te verifiëren met behulp van een groot aantal mondelinge en geschreven bronnen en foto’s, waarmee de biografie rijkelijk geïllustreerd werd. Dat maakt Engel tot een mooi eerbetoon aan deze communist uit Oldambt.
Engel
Erik Hulsegge
Winschoten: Redhead communicatie
ISBN 9789082577730
Verschenen in maart 2022
Bestelinformatie
Bestel als paperback bij bol.com (€ 25,50)
