Elizabeth & Margaret. Achter de gesloten deuren van Buckingham Palace

Andrew Morton is een befaamde biograaf van Engelse Royalty. Hij schreef onder andere over Wallis Simpson, en dubbelbiografieën over William en Kate en Harry en Meghan. Maar hij is natuurlijk, ook in Nederland, vooral bekend geworden vanwege zijn beruchte boek over prinses Diana, Diana: Her True Story, waarin de prinses een boekje opendeed over het leven achter de paleisdeuren. Het boek verscheen in 1996, het jaar waarin ook de scheiding tussen Charles en Diana werd uitgesproken.

In het nieuwste boek van Morton, Elizabeth & Margaret. Achter de gesloten deuren van Buckingham Palace, over koningin Elizabeth en haar zuster Margaret, is zijn insteek de ingewikkelde relatie tussen de zussen, die zich al vroeg openbaarde. Zo klaagde Elizabeth al op jonge leeftijd tegen hun kindermeisje dat ‘Margaret altijd kreeg wat ze wilde,’ terwijl Margaret er al vroeg van doordrongen was dat ze de jongste was (ze was vier jaar jonger). Toen haar vader onverwachts koning werd, was zij de eeuwige tweede, achter haar zus, die voorbestemd was om de troon te bestijgen.

Ze leken helemaal niet op elkaar, qua karakter. Margaret was de grappenmaker van de familie: open, nieuwsgierig, uitbundig en speels, terwijl Elizabeth serieus, plichtsgetrouw, verlegen en geordend was. Zoals hun vader, koning George VI het kernachtig verwoordde: ‘Elizabeth is my pride, Margaret is my joy.’

Het komt natuurlijk vaker voor dat twee kinderen uit een gezin verschillen van karakter, maar dat hoeft op zich geen probleem te zijn. Genoeg andere kinderen om mee te spelen. Maar in dit speciale geval waren ze tot elkaar veroordeeld. Er was immers niemand anders. Zij waren de dochters van de koning en daarmee verkeerden ze in een isolement ten opzichte van hun leeftijdgenoten. Ze gingen niet naar school. Ze hadden een gouvernante. Ze hadden dus eigenlijk alleen elkaar.

Morton schrijft: ‘De twee zussen waren tegengesteld en vaak in strijd verwikkeld over zowel onbeduidende als voorname kwesties, maar ze hielden ook van elkaar. Deze wisselwerking tussen affectie en afstand, diepe genegenheid en basale afgunst drong door tot in het hart van de persoonlijke wereld die Elizabeth en Margaret deelden.’

Reserve

Het feit dat de zussen in deze volgorde geboren werden, heeft hun leven bepaald en – zeker in Margarets geval – ook vergiftigd. Elizabeth was de troonopvolger en Margaret was de reserve. Hoe goed, intelligent en charismatisch ze ook was, dat maakte niet uit. Ze was slechts de ‘back-up’. Natuurlijk was Margaret jaloers op de automatische manier waarop Elizabeth altijd nummer 1 was, zonder er ook maar enige moeite voor te hoeven doen. En hoeveel moeite Margaret ook deed om in de schijnwerpers te komen, hoeveel aandacht ze ook vroeg, van haar ouders, van haar zus, van haar personeel, van haar vrienden en vriendinnen, het was nooit genoeg. Typerend voor het geworstel en de jaloezie van Margaret is een van de anekdotes die Morton aanhaalt in zijn boek. Premier Harold MacMillan was op bezoek bij de koningin op Windsor Castle. Halverwege hun gesprek komt Margaret binnenwaaien, gekleed in een peignoir, en roept: ‘Niemand zou met je praten, als jij de koningin niet was.’ (p. 175)

Maar Morton maakt ook duidelijk hoe loyaal Margaret eigenlijk naar haar zus was. Als het erop aankwam koos ze altijd de kant van de koningin.

Het boek geeft geen nieuwe feiten, maar weet wel op een onderhoudende wijze de perikelen achter de deuren van Buckingham Palace te schetsen. Het is ook bij uitstek geschikt voor bewonderaars van de Netflix-serie ‘The Crown’. Eigenlijk kun je uit het boek opmaken dat de serie zo waarheidsgetrouw mogelijk de relatie tussen de zussen heeft neergezet. Met volgens Morton één uitzondering. In de serie wordt gesuggereerd dat de koningin Margaret dwong om te kiezen tussen haar geliefde Peter Townsend en het koningshuis. Vanwege het feit dat Townsend gescheiden was, was een huwelijk onmogelijk omdat de Anglicaanse kerk, waarvan de koningin het hoofd was, scheiding verbood. Morton beschrijft in zijn boek hoe de koningin haar best heeft gedaan om dit huwelijk toch mogelijk te maken, ook als de kroon daardoor beschadigd zou raken. Wel zou zij zelf dan nooit koningin kunnen worden, maar verder werd haar een riante financiële schikking geboden. Volgens Morton was het Margaret zelf die er uiteindelijk voor koos om het huwelijk niet door te laten gaan. Waarschijnlijk omdat de verliefdheid, in ieder geval bij Margaret, over was.

Morton probeert in zijn boek beide zusters te portretteren juist door ze tegen over elkaar te plaatsen en de lezer de ene zus door de ogen van de ander te laten zien. Daar is hij bij Margaret beter in geslaagd dan bij Elizabeth. Sowieso krijgt Margaret meer plaats toebedeeld in dit boek maar het is natuurlijk ook omdat we van haar veel meer weten. Ze heeft, bedoeld en onbedoeld, in haar leven de schijnwerpers gezocht. Ze heeft geworsteld met haar vrienden, haar mannen en haar minnaars en we mochten daar allen getuigen van zijn. Elizabeth, waarschijnlijk zowel uit de aard van haar functie als vanwege de aard van haar karakter, hield en houdt haar innerlijk veel beter verborgen voor de buitenwereld.

Elizabeth & Margaret. Achter de gesloten deuren van Buckingham Palace
Andrew Morton
Ambo Anthos, Amsterdam
ISBN 9789026356421
Verschenen in juli 2021

Bestelinformatie