“Es lebe die Unverfrorenheit! Sie ist mein Schutzengel in dieser Welt,” schreef Albert Einstein in een brief aan Mileva Marić, zijn eerste echtgenote. Intellectuele onafhankelijkheid vormde de bestaansvoorwaarde van zijn genialiteit, creativiteit achtte hij belangrijker dan kennis om tot grote prestaties te komen. Einstein was 22 toen hij die brief schreef, zo arm als een kerkrat en werkloos. Een academische carrière zat er vanwege zijn antiautoritaire houding aan de Eidgenössische Technische Hochschule Zürich voorlopig niet in. Hij wilde zijn toekomstige vrouw vooral geruststellen. Zijn tijd kwam nog wel. Via zijn vriend Marcel Grossmann kreeg hij een aanstelling bij het Zwitserse Patenbureau. Het baantje gaf hem genoeg ruimte om over een aantal fysische vraagstukken na te denken, een intellectuele tour de force die in 1905 zou uitmonden in vijf wetenschappelijke artikelen, waaronder eentje met de beroemdste vergelijking in de geschiedenis van het menselijk denken: E = mc2. Einstein groeide als grondlegger van de relativiteitstheorie uit tot een celebrity. Bij de première van City Lights probeerde Charlie Chaplin het fenomeen te duiden: “They cheer me because they all understand me, and they cheer you because no one understands you.”
Walter Isaacson riep de hulp in van verschillende natuurkundige om de kwintessens van het wetenschappelijke bouwwerk van Einstein in lekentaal aan hem uit te leggen – Brian Greene en Lawrence Krauss, onder andere. De mens Einstein gaat hem als biograaf gemakkelijker af. Zo lezen we over de verdoemde huwelijken van Einstein. Vooral Mileva Marić moest het ontgelden. Eén van zijn huisregels luidde dat er pas tegen hem gesproken mocht worden als hij daarvoor toestemming had verleend. De officiële scheiding vond in 1919 plaats, maar het stel was toen al zes jaar uit elkaar. Einstein beloofde haar, bij wijze van alimentatie, het geld van zijn toekomstige Nobelprijs.
Die zou Einstein in 1921 ontvangen, het jaar waarin hij ook de Verenigde Staten voor het eerst bezocht. Hij deed dat op uitnodiging van Chaim Weizmann, leider van de Wereld Zionistenorganisatie. Einstein beschouwde zichzelf als een seculiere Jood, maar voelde zich tot in het diepst van zijn ziel verwant aan zijn Joodse wortels. Hoezeer ook wars van nationalistische tendensen, was hij een overtuigd Zionist, zijn reactie op het antisemitisme dat hij overal in Europa waarnam. Die ambivalente houding is een centraal thema in deze biografie. Einstein werd de verpersoonlijking van de antiautoritaire humanist, de foto die Arthur Sasse op zijn 72ste verjaardag van hem maakte werd iconisch (u weet wel, Albert Einstein die zijn tong uitsteekt naar de rest van de wereld. Einstein vond het prentje zo geslaagd dat hij voor zijn vrienden verschillende afdrukken bestelde). Tegelijkertijd beschouwde hij het als zijn missie om die ene superieure intelligentie bloot te leggen, de God van Spinoza, waarin hij wèl geloofde. Een God die niet dobbelt.
Einstein. De biografie
Walter Isaacson
Uitgeverij Het Spectrum
ISBN 9789000342655
Verschenen in april 2015
Bestelinformatie
Bestel hier als paperback bij bol.com (€ 17,50)
