Kan er een serieuze biografie geschreven worden over een nog actieve voetballer? Iedere volgende wedstrijd kan het nodig maken om het verhaal aan te passen. Niet alleen qua inhoud, maar ook qua toonzetting. Dat kan van één wedstrijd afhangen. Nu Messi met Argentinië eindelijk wereldkampioen is geworden zal de toon van biografieën over hem anders zijn dan wanneer hij met zijn land voor de vijfde keer naast de wereldtitel had gegrepen. Dat risico is onvermijdelijk bij actieve spelers. Boeken over deze spelers passen beter in de fanshop, tussen de voetbalshirts en de clubsjaaltjes, ook al ligt de boekhandel vol met deze boeken. Ook bij Dušan Tadić is het nog te vroeg voor een afgewogen oordeel over zijn voetballoopbaan. Toch is Tadić, ultieme prof uit het oogpunt van de voetbalhistorie een nuttig boek. Tadić speelde en speelt een belangrijke rol in de nieuwe weg die Ajax in 2018 is ingeslagen en waarvan de effecten in de afgelopen jaren zichtbaar zijn geworden. Het boek is geschreven door Sander Zeldenrijk, hoofdredacteur van Ajax Life, het blad van de supportersvereniging, maar het is geen boek dat alleen voor Ajaxfans aantrekkelijk is. Tadić’ hele loopbaan komt aan de orde. Het boek is met toestemming van Tadić tot stand gekomen, maar Tadić komt zelf niet aan het woord. Zeldenrijk heeft gesproken met zijn ouders, zijn zussen en vrienden in Servië en verder met spelers, trainers en bestuurders van alle clubs waarvoor Tadić heeft gespeeld. De lijst van gesprekspartners is lang. Één man weigerde medewerking, zaakwaarnemer Zoran Pavlović. Die komt er in het boek niet best af en hij wordt door Tadić in 2018 na lang aarzelen aan de kant geschoven.
Weinig succes met Servië
Het boek volgt de loopbaan van Dušan Tadić chronologisch. Achtereenvolgens komen zijn seizoenen bij Vojvodina Novi Sad (2006-2010), FC Groningen (2010-2012), FC Twente (2012-2014), Southampton (2014-2018) en Ajax (vanaf 2018) aan de orde. Tadić’ loopbaan in het Servische nationale team krijgt niet veel aandacht. Dat neemt niet weg dat het hoofdstuk over Servië een van de interessantste in het boek is, omdat de gevolgen van het uiteenvallen van Joegoslavië voor het voetbal heel compact worden geschetst. Tadić was nog een kind toen Joegoslavië uiteen viel. Kroatië, Slovenië, Bosnië en Macedonië verklaarden zich zelfstandig, wat leidde tot de Joegoslavische burgeroorlog tussen 1991 en 1995. Servië ging aanvankelijk verder als Servië-Montenegro maar in 2006 verklaart ook Montenegro zich zelfstandig. In 2008 scheidt de autonome provincie Kosovo zich af van Servië. Tadić maakt zijn debuut in het nationale elftal van Servië in 2008. Hij speelde tot eind 2022 bijna 100 interlands voor zijn land maar was nooit succesvol op de grote toernooien. In 2010 werd hij niet geselecteerd voor het wereldkampioenschap in Zuid Afrika en in 2014 kon Servië zich niet plaatsen. Daarom speelde Tadić pas op negenentwintigjarige leeftijd zijn eerste grote toernooi, het wereldkampioenschap in Rusland. Servië wordt in de groepsfase uitgeschakeld, wat mede te wijten is aan onenigheid binnen de bond en de ploeg. Ook in 2022 wordt Servië in Qatar weer in de groepsfase uitgeschakeld. Voor het Europees kampioenschap heeft Servië zich sinds zijn bestaan nog nooit kunnen plaatsen. De prestaties van Servië staan in schril contrast met het kleinere Kroatië, dat sinds zijn eerste optreden op het wereldkampioenschap in 1998 één keer de finale haalde en twee keer derde werd.
Buikspieroefeningen
Tadić is in 1988 geboren in Backo Topola, een dorp in het noorden van Servië. Het lijkt erop dat de burgeroorlog van 1991 tot 1995 grotendeels aan de regio voorbij is gegaan, althans daar wordt in het boek niets over gemeld. Dat was anders tijdens de Kosovocrisis in 1999. De NATO bombardeerde Servische steden en het gezin Tadić moest regelmatig de schuilkelder in. Tadić was een talentvolle jeugdspeler die vanaf zijn veertiende werd opgeleid bij Vojvodina Novi Sad, de derde club van Servië, achter de hoofdstedelijke rivalen Partizan en Rode Ster Belgrado. Hij was dagelijks bezig met het verbeteren van zijn techniek, maar vooral ook met zijn fysieke conditie. Buiten de trainingen om deed hij dagelijks uit eigen beweging buikspieroefeningen. Die fysieke trainingen buiten de reguliere voetbaltrainingen blijft hij zijn hele carrière doen, daarin ligt volgens het boek de verklaring dat hij bij al zijn clubs bijna alle wedstrijden kan spelen en nooit geblesseerd is. Alleen de overgang van FC Twente naar Southampton is een heel grote stap. Door het moordende speelschema rond Kerstmis en Nieuwjaar, een heilige traditie in Engeland, moet hij in de tweede competitiehelft de nodige wedstrijden aan zich voorbij laten gaan. Voordat hij vertrekt naar Southampton speelt hij vier jaar in Nederland. Zijn spelinzicht valt op. Hij scoort regelmatig maar bereidt nog veel meer doelpunten voor. Hij wordt meerdere malen bij zijn clubs tot de meeste waardevolle speler gekozen, maar hij wint geen prijzen.
Nieuwe aanpak bij Ajax
Een belangrijk moment is zijn overgang naar Ajax in 2018. Ajax heeft een slechte periode achter de rug. De club is al vier jaar geen kampioen meer geweest en is de aansluiting met de Europese top verloren. Onder impuls van directeur voetbalzaken Marc Overmars wordt een nieuwe weg ingeslagen. Het salarisplafond wordt fors verhoogd en er worden twee spelers aangetrokken die het elftal met jonge talenten als Matthijs de Ligt, Frenkie de Jong, Donny van de Beek en de iets oudere Hakim Zyech op sleeptouw kunnen nemen. Die twee zijn Daley Blind, die wordt teruggehaald van Machester United, en Dušan Tadić. Het nieuwe beleid heeft onmiddellijk succes. Onder leiding van Erik ten Hag bereikt Ajax de halve finale van de Champions League na sensationele overwinningen op Real Madrid en Juventus. In de halve finale wordt Ajax in de laatste seconde door Tottenham Hotspur uitgeschakeld. Het is Tadić’ grootste teleurstelling als voetballer en nog steeds een trauma voor de club. Het succes leidt tot een leegloop. Jonge talenten vertrekken en de volgende jaren komt Ajax in de Champions League niet meer verder dan de achtste finale ondanks een aantal goede wedstrijden in de groepsfase. Wel wordt de club na 2018 elk jaar kampioen van Nederland.
Ultieme prof
De titel van het boek is Tadić, ultieme prof. De stelling dat hij de ultieme prof is, wordt zeker waargemaakt. Tadić traint vanaf zijn jongste jaren hard. Hij verricht bij al zijn clubs veel extra arbeid in het krachthonk. Hij is bijna nooit geblesseerd en speelt bij al zijn clubs bijna alle wedstrijden. Hij bouwt zijn carrière zorgvuldig op, met steeds weer een overgang naar een iets sterkere club. Hij belandt nooit ergens op de reservebank en hij wordt ook nooit verhuurd. Hij is hard voor zichzelf en stelt ook hoge eisen aan zijn medespelers. Wie in zichzelf wil investeren krijgt van hem als aanvoerder en natuurlijk leider van zijn team alle steun, de anderen worden op hun verantwoordelijkheid aangesproken. De vraag is en of hij met zijn talent en instelling alles uit zijn carrière heeft gehaald. Had hij niet ook in de echte Europese top kunnen spelen? Die vraag blijft onbeantwoord.
Zorgvuldig opbouwen
Je hoeft het boek niet te lezen voor sappige anekdotes. Die staan er niet in. In de achtste finale van de Champions League in 2018/19 verslaat Ajax Real Madrid in het Bernabeu Stadion met 4- 1. Tadić speelt de beste wedstrijd van zijn leven. Het Franse sportblad L’Équipe waardeert zijn prestatie met een nooit vertoonde 10. Na de wedstrijd stort de selectie zich in het Madrileense nachtleven. Tadić blijft in het hotel want het volgende weekend staat de thuiswedstrijd tegen Fortuna Sittard op het programma.
Het boek lijkt het meest geschikt voor alle jonge voetballers die ervan dromen om prof te worden. Ze kunnen lezen wat er vanaf jonge leeftijd nodig is om de top te bereiken. Ze kunnen ook lezen hoe je een voetballoopbaan zorgvuldig opbouwt. Op jonge leeftijd kiezen voor het grote geld en vervolgens op de bank terecht komen, het is al te veel spelers overkomen, waaronder niet de minste ploeggenoten van Tadić bij Ajax.
Tadić. Ultieme prof
Sander Zeldenrijk
Ambo / Anthos
ISBN paperback 9789026360459
Verschenen in oktober 2022
Bestelinformatie
