De nog onvoltooide levens van Søren Lerby en Erling Haaland

Voltooid zijn de levens van Søren Lerby en Erling Haaland allerminst, maar voor de een zit in elk geval het actieve voetballeven er inmiddels op, terwijl de ander nog aan het begin van zijn carrière staat. Het ‘leven’ van beiden werd inmiddels beschreven. Steffen Pedersen tekende het (voetbal)leven van Søren Lerby op, Lars Sivertsen maakte de voorlopige balans op van het leven en de loopbaan van Erling Haaland.

De Deense voetballer Søren Lerby (1958) was zeventien toen hij samen met landgenoot Frank Arnesen naar Amsterdam kwam om voor Ajax te spelen. Net als in het geval van Erling Haaland waren het de vaders van Lerby en Arnesen die een belangrijke rol speelden bij het tot stand komen van het contract. Wel wezenlijk anders: in 1975 was het veel minder gebruikelijk dat spelers op jonge leeftijd naar het buitenland vertrokken.

De dirigent

Dat ook de voetbaltijden veranderd zijn, blijkt al uit de proloog van Søren Lerby van Steffen Pedersen. Die beschrijft hoe Lerby op een dag zowel een interland als een bekerwedstrijd speelde. Tussentijds werd hij met een privéjet van Dublin naar München vervoerd. Dat twee keer op een dag willen spelen en ook twee keer willen winnen, tekent de mentaliteit van de voetballer, spelersmakelaar en mens Lerby. Hij stelt hoge eisen aan zichzelf en aan de mensen met wie hij werkt, en stelde zich op en buiten het veld op als ‘leider’, als degene die de lijnen uitzette en de regie voerde (de oorspronkelijke titel van het boek is Søren Lerby, Dirigenten). Hij nam verantwoordelijkheid waar dat moest, zowel op het veld, in de kleedkamer als in zijn privéleven. Maar hoe aardig en belangstellend Lerby ook is, als het er echt om gaat kan hij keihard zijn en is hij weinig complimenteus. Begrip voor mensen die hun taak niet naar behoren uitvoerden, had hij zeker in zijn voetbaltijd niet.

Voltooid voetballeven

Pedersen legt in zijn biografie de nadruk op het voetballeven van Lerby, maar begint bij het begin. Bij de geboorte, kindertijd en jeugd van Lerby en het gezin waarin hij opgroeide. Dat leven, waarin school en vriendinnetjes aanvankelijk zeker een rol speelden, wordt al gauw bepaald door Lerby’s voetbaltalent, dat extra opvalt door de dominante manier waarop hij zich als speler manifesteert.
In zijn boek legt Pedersen de ontwikkeling van de voetballoopbaan van Lerby heel gedetailleerd vast. Pedersen focust op Lerby’s specifieke kwaliteiten en koppelt die aan loopbaanbepalende coaches en teamgenoten, maar weegt ook omstandigheden in het persoonlijk leven mee. Daarnaast zet hij de individuele keuzes en successen en tegenslagen af tegen de ontwikkeling van de voetbalsport in het algemeen.

Analyse en anekdotiek

Niet alleen Lerby zelf komt in het boek aan het woord, Pedersen sprak ook ploeggenoten, coaches, familie en vrienden. Het portret dat hij op basis van zijn
research en de bevindingen van anderen schreef, laat zien hoe het privéleven van een topvoetballer als Lerby beïnvloed werd door de eisen die dat bestaan stelt. Partners die niet altijd mee willen verhuizen als een nieuwe club zich aandient of niet kunnen aarden in een nieuwe omgeving (Lerby verkaste naar München waar hij zich thuis voelde en succes kende, zijn overstap naar AS Monaca was minder geslaagd) trekken een wissel op een sportleven waarin permanent gepresteerd moet worden. Søren Lerby is een mengeling van analyse en anekdotiek, waarin behalve een leven en een entourage ook de voetbalcultuur onder de loep genomen wordt.

Een nieuwe lichting

De Noor Erling Haaland (2000) debuteerde in 2016 en is inmiddels toe aan zijn vijfde profclub. Zijn carrière ontwikkelt zich gestaag, hij scoort veel, maar Haaland: het ongelofelijke verhaal van de beste spits ter wereld vanLars Sivertsenis minder dan Søren Lerby van Steffen Pedersen een biografie. Dat ligt niet alleen aan het stadium waarin de carrière van Haaland zich bevindt, maar ook aan de opstelling van de schrijver van het boek. Sivertsen is minder kritisch dan Pedersen. In zijn streven de voortreffelijkheid van de jonge topsporter te beschrijven, verliest hij zijn rol uit het oog en wil zijn onderwerp te graag linken aan gezamenlijke Noorse roots

Een jongen van de streek

Ook al werd Erling Haaland in Leeds geboren – zijn vader Alf-Inge (Alfie) voetbalde in de Premier League – hij bracht een belangrijk deel van zijn vormende (voetbal)jaren door in Bryne, in het zuidwesten van Noorwegen, niet ver van Stavanger. Volgens de Noorse, maar inmiddels in Londen woonachtige journalist Lars Sivertsen, die de regio goed kent, wordt een deel van Haalands voetbal-DNA bepaald door die streek: het zijn stoere plattelanders met de nodige ondernemingszin.
Zestien was Haarland toen hij in 2016 debuteerde in het eerste van Bryne FK. Inmiddels is hij toe aan zijn vijfde (prof)club: Manchester City, de club waar ook zijn vader onder contract stond.
In zijn boek bewandelt Sivertsen een aantal hoofdpaden: de opleidingsmethoden bij de diverse clubs waarvoor Haaland tot nog toe speelde (en het effect daarvan op de ontwikkeling van de speler); de mensen die in zijn loopbaan belangrijk voor hem zijn en de keerpunten in zijn carrière. De stadia in de ontwikkeling van de voetballer/spits Haaland illustreert hij met het verloop – bijna letterlijk – van partijtjes en wedstrijden waarin Haaland een hoofdrol speelde. 

Te voorbarig portret

De mens Haaland blijft in het boek onderbelicht, wat niet zo verwonderlijk is: Haalands is nog jong en zijn leven stond tot nu toe vooral in het teken van het bereiken van zijn voetbaldoelen. Hoe Haaland zich moreel verhoudt tot wat er in de (voetbal)wereld gebeurt, wordt niet duidelijk. Als het om de voorrechten gaat die gepaard gaan met sterrendom en beschuldigingen over mensenrechtenkwesties aan het adres de eigenaren van Manchester City, houdt de toch al niet praatgrage Haaland zich op de vlakte.
Sivertsen put uit veel voor de hand liggende bronnen – mensen uit Haalands directe omgeving en vooral veel kranten, tijdschriften en voetbalbladen. Dat levert weliswaar een lezenswaardig portret op van een voetballer wiens carrière een grote vlucht aan het nemen is. Maar Haaland is 24: hoe zijn voetbaltoekomst eruit gaat zien, is nog verre van duidelijk. Wat gaat het feit dat hij blessuregevoelig is bijvoorbeeld betekenen? En zal hij, net als Lionel Messi, zich steeds opnieuw moeten verbijten als hij in landsverband niet die resultaten haalt die individueel en in clubverband zo vanzelfsprekend lijken?

Voorlopige biografieën

Waar Pedersen erin slaagt om op basis een veelheid en diversiteit aan bronnen een, zij het voorlopige, biografie te schrijven, blijft Sivertsen hangen in een te bewonderend en weinig kritisch boek over een van de voetbalsterren van dit moment.
De carrière van Haaland is nog niet ver genoeg gevorderd om uitspraken te doen over diens houdbaarheid, en de vele wedstrijdverslagen die in het boek opgenomen zijn, fungeren – anders dan in het boek over Lerby – niet als illustraties, maar vormen een te groot bestanddeel van het boek.

Wie de biografie schrijft van een nog onvoltooid leven neemt een zeker risico, wie de biografie schrijft van een nog actieve of net afgezwaaide sporter is het aan zijn stand verplicht om zich breed te oriënteren en een veelheid aan bronnen te raadplegen. Een biografie is meer dan uit de eerste of tweede hand opgetekende uitspraken, en liefde voor het spelletje alleen is niet genoeg. Waar Pedersen genoeg afstand houdt tot zijn onderwerp, heeft Sivertsen zich te veel laten leiden door de bewondering die hij heeft voor zijn jonge landgenoot.