Adrian Goldsworthy is onder geïnteresseerden in de Romeinse geschiedenis geen onbekende. Eerder schreef hij onvolprezen biografieën van Caesar en Augustus, De val van Rome, Pax Romana, De Glorie van Rome, De muur van Hadrianus, Hannibals meesterzet, Romeinse legioenen en Antony and Cleopatra (nog niet vertaald). Onwillekeurig maak je bij deze opsomming de associatie met de avonturen van Asterix en Obelix en je kunt de vergelijking doortrekken: ook hier wordt op hoog niveau door de schrijver gevarieerd op een onuitputtelijk thema: de meer dan duizendjarige geschiedenis van het Romeinse Rijk.
Voor zijn boek In the Name of Rome: The Men Who Won the Roman Empire, waarvan onlangs een Nederlandse vertaling verscheen onder de titel De Generaals van Rome – veroveraars van een wereldrijk, koos Goldworthy het perspectief van de beroemdste legeraanvoerders die het rijk groot hebben gemaakt. Opnieuw komen we Caesar, Pompeius en Augustus tegen, alsmede Scipio Africanus, de hoofdrolspeler in de strijd tegen Hannibal, maar ook een aantal minder bekende generaals. Zoals Corbulo en Belisarius.
Amateurs of niet?
De nieuwe invalshoek levert in de eerste plaats een krijgsgeschiedenis van het Romeinse Rijk op, omdat de vijftien behandelde generaals elkaar chronologisch opvolgen. ‘Het draait daarbij om wat er tijdens de campagnes, veldslagen en belegeringen gebeurde, en in het bijzonder hoe de bevelhebber zijn taak van leidinggeven aan en controle houden over het leger uitvoerde,’ schrijft Goldsworthy in zijn inleiding. Er bestond geen opleiding tot generaal: jongeren uit gegoede kringen leerden vaak al doende door te kijken naar hun vaders en superieuren. Omdat ze werden geselecteerd op grond van hun familieachtergrond en politieke connecties, waren het in onze moderne ogen amateurs en derhalve zouden ze wel onkundig zijn en slecht in hun werk. ‘Een van de rode draden in dit boek is dat die veronderstelling wordt ontkracht, want het peil van Romes militaire leiders lijkt in feite goed te zijn geweest,’ concludeert de schrijver.
Zijden draadje
Die conclusie lijkt voor de hand te liggen, zeker als je de beroemdste en beste generaals op een rijtje zet. Maar wat na het lezen van het boek ook beklijft, is dat elke generaal, tot Caesar toe, onvoorstelbare verliezen heeft geleden. Letterlijk op alle fronten hebben de Romeinse legioenen enorme pakken slaag gehad, waarbij complete legioenen zijn afgeslacht. Het voortbestaan van de Republiek en later in mindere mate die van het Keizerrijk heeft nogal eens aan een zijden draadje gehangen. Soms vraag je je af hoe men er godsnaam nog in slaagde telkens nieuwe legioenen op de been te brengen. Het succes van het Romeinse Rijk is een feit, maar historisch gezien geen vanzelfsprekendheid. In dat opzicht is dit nieuwe boek van Goldsworthy een welkome aanvulling op zijn repertoire.
De biografische gegevens over de verschillende generaals in dit boek zijn schaars, enerzijds omdat er op dit punt überhaupt niet veel bronnen zijn, anderzijds omdat het gekozen perspectief niet biografisch maar krijgskundig is. De vele veldslagen, belegeringen en veldtochten krijgen de nodige aandacht en worden tamelijk gedetailleerd beschreven. Die vormen de kern van het boek.
De val van het Romeinse Rijk
Zoals uit andere boeken van Goldsworthy blijkt lopen de militaire en politieke geschiedenis van Rome parallel. Je zou zelfs kunnen stellen dat je onmogelijk een onderscheid kunt maken is. Met de verovering van de mediterrane wereld en het Midden-Oosten worden de legers en de legeraanvoerders een steeds grotere politieke machtsfactor. De ‘democratische’ Republiek gaat in burgeroorlogen tussen verschillende generaals ten onder, en later, als na Caesar en Augustus het keizerrijk is gevestigd, zijn keizers beducht voor hun generaals en proberen ze hen klein te houden, wat mede de oorzaak is van de ondergang van het Rijk. Dat boek waarin Goldsworthy dat proces beschreef ligt al sinds 2009 in de boekhandel.
De Generaals van Rome – veroveraars van een wereldrijk
Adrian Goldsworthy
Uitgeverij Omniboek
ISBN paperback 9789401920018
ISBN e-book 9789401920025
Verschenen in september 2023
Bestelinformatie
Bestel als paperback bij bol.com (€ 35,99)Bestel als e-book bij bol.com (€ 19,99)
