recensies Nederlandstalige biografieën

August Vermeylen, een intellectueel in oorlogstijd

Vrij snel na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd de Vlaamse kunsthistoricus, letterkundige en politicus August Vermeylen (1872-1945) door de Duitsers ‘kaltgestellt’. Het werd hem verboden om nog langer een openbare functie uit te oefenen. In Stil verzet reconstrueert Hans Vandevoorde aan de hand van egodocumenten welke bewegingsruimte...

Joan Derk van der Capellen: een adellijke voorvechter van het burgeractivisme

Joan Derk baron van der Capellen tot den Pol (1741-1784) is één der bekendste politieke figuren uit de Nederlandse achttiende-eeuwse geschiedenis. Twee regionale erfgoedcentra in Overijssel hebben geconstateerd, dat Van der Capellen bij het brede publiek toch in de vergetelheid is geraakt. Zij hebben daarom de journalist en historicus...

Eise Eisinga was meer dan een planetariumbouwer

Het planetarium van Eise Eisinga spreekt al bijna twee en een halve eeuw tot de verbeelding. Het lokt steeds weer nieuwe generaties naar zijn woonhuis in Franeker en het staat sinds 2023 op de werelderfgoedlijst van Unesco. Er zou nooit een biografie van Eise Eisinga zijn verschenen als hij...

Theodor Sanders. In de schaduw van Berlage

Bij de ingang van het Vondelpark aan de Van Eeghenstraat staat nog steeds een van de grootste en duurste particuliere stadspaleizen van de hoofdstad. Het werd in 1899 gebouwd door de architect, spoorwegingenieur en ondernemer Theodor Sanders. Het imposante gebouw met torentjes en sierbalkons, waarin Sanders zelf met zijn...

Trix van Bennekom. Halte Hausdorff

Bij de Rotterdamse uitgeverij Studio Rashkov verscheen onlangs deze biografie over de Joodse huisarts David Hausdorff (1901-1990). De journaliste Trix van Bennekom verdiepte zich jarenlang in het leven van een man die veel heeft betekend voor de stad. Voor de oorlog startte hij zijn praktijk aan de West-Kruiskade en...

Josef Mengele en het Kameradennetwerk

Hoe wist Josef Mengele ruim 30 jaar uit handen van justitie te blijven? Dat is de vraag die de Braziliaanse onderzoeksjournalist Betina Anton zich stelt in Het geheime netwerk dat Josef Mengele liet verdwijnen. De Israëlische veiligheidsdienst Mossad, Duitsland en nazi-jager Simon Wiensenthal maakten actief jacht op de oorlogsmisdadiger,...

Elie Aron Cohen. Hoe overleef je Auschwitz?

Als overlevende van Auschwitz groeide Elie Aron Cohen na de oorlog uit tot een bekende Nederland die de herinnering aan de Holocaust met zijn publicaties en mediaoptredens levend hield. Hij ijkte het begrip ‘concentratiekampsyndroom’ hier te lande en praatte openlijk over de meest schrijnende symptomen daarvan. Stefan van der...

Feit en fictie rondom keizerin Messalina

Net als sommige misdaadfilms en thrillers opent deze biografie met de catastrofale ontknoping: de ondergang van en de moord op Messalina, de derde vrouw van Romeinse keizer Claudius. Dat het ondanks het weggeven van de plot leest als een pageturner, is een verdienste van de schrijfster. Het grootste gedeelte...

recensies buitenlandse biografieën

Hitlers getrouwen – nazi’s in alle soorten en maten

Na de levenslange bemoeienis van historicus Richard J. Evans (1947) met de geschiedenis van de nationaalsocialisten en de Tweede Wereldoorlog, leest deze groepsbiografie van personen rond Hitler als een soort toegift op zijn onderzoeken van de laatste halve eeuw. Hij heeft in Hitler's People, vertaald in het Nederlands als...

Josiah Wedgwood (1730-1795). Een experimentele woke biografie

Industrieel geproduceerd Wedgwood aardewerk is zo beroemd geworden dat het nog steeds door particulieren en musea wordt verzameld. Het prachtige design van bepaalde Wedgwood vazen, serviezen en andere producten speelt daarbij zeker een rol, maar even belangrijk lijkt een zekere nostalgie naar de glorie van de beginperiode van de...

Freud & Co over president Woodrow Wilson. Een wacko in het Witte huis

Woodrow Wilson was een Amerikaanse president (1913-1921) die misschien nog steeds in schoolboeken doorgaat voor de uitvinder van de Volkenbond, de League of Nations. Dat klopt wel maar president Wilson was eveneens de man die door zijn gedrag in de Amerikaanse Senaat de toetreding van de Verenigde Staten tot...

Dr John Ackah Blay-Miezah. Een weldoener-oplichter schrijft geschiedenis

De eerste president van onafhankelijk Ghana, Kwame Nkrumah, zou op zijn armoedige sterfbed in 1972 bekend hebben dat hij tienduizenden goudstaven het land uit had gesmokkeld. Dat kwam niet echt als een verrassing, want hadden de Britten en Amerikanen niet altijd al gezegd dat deze anti-imperialistische African hero corrupt...

Operatie-Sigmund Freud: sterven in vrijheid

Psychoanalyse en Sigmund Freud (1856-1939) zijn uit. Althans, dat denken tegenwoordig de meeste psychologen en psychiaters. Geen stroming binnen psychologie en psychiatrie evenwel waarvan inzichten zo gemeengoed zijn geworden. Wie heeft er niet gehoord van het Oedipuscomplex, onbewuste drijfveren, vrije assocaties, afweermechanismes? Of van het Id, Ego en Superego?...

Cândido Rondon (1865-1958). Een eeuw in een tranendal

Er zijn mensen die kind van hun tijd zijn én hun tijd ver vooruit, zoals Cândido Rondon (1865-1958), vooral gewaardeerd als pionier van bescherming van indianenstammen in het Amazonegebied en van het Amazonegebied zelf. Er is een Braziliaanse provincie naar hem vernoemd, Rondonia. Elke week is er wel nieuws...

Superspion Marguerite Harrison, beter dan James Bond

Naast biografieën lees ik vooral veel thrillers, die ik meestal in bulk leen van de plaatselijke bibliotheek. Dit weekeind las ik, bijvoorbeeld, A Beautiful Spy door Rachel Hore, een Sunday Times bestseller in 2021. Die viel me tegen. Ik vond de hoofdpersoon, Minnie Gray, een zeurpiet. Ze leidt een...

Timothy McVeigh. De wortels van rechts geweld in Amerika

Wat maakt het leven van Timothy McVeigh het waard om opgetekend te worden? Wel, het opblazen van een gebouw van de Amerikaanse overheid in Oklahoma City, op 19 april 1995, met 167 slachtoffers, onder wie 19 kinderen, zou voldoende moeten zijn. Wat is dit voor persoon? Wie was dit...