In de biografie van Joep Van den Nieuwenhuyzen doet Philip de Witt Wijnen uitgebreid verslag van de handel en wandel van deze zakenman van twijfelachtig allooi. Joep van den Nieuwenhuyzen wordt in november 1955 geboren als oudste zoon van Wim en Toos van den Nieuwenhuyzen, gevolgd door Jeroen (1958), die later zijn zakenpartner zal worden, en zusjes Willemiek (1959) en Marjolein (1964). Het gezin van den Nieuwenhuyzen is hecht. Vader Wim is een harde werker, maar maakt tijd vrij om zijn kinderen te coachen op het sportveld. Onsportief gedrag accepteert hij niet, zijn kinderen moeten zich netjes gedragen. De jonge Joep heeft groot ontzag voor zijn vader. So far so good.
Brabant
Vader Wim maakt snel carrière en brengt het uiteindelijk tot lid van de raad van bestuur van een grote beursgenoteerde onderneming. Na een intern conflict wordt hij na 28 dienstjaren ontslagen. Dit heeft een grote impact op Joep. Hij trekt zich het lot van zijn vader aan. Ook neemt hij zich voor zichzelf te behoeden voor een dergelijke situatie. Hij wil zelfstandig ondernemer worden. Joep beweegt zich van jongs af aan met groot gemak door het sociale verkeer. Op school regelt hij feestjes en toernooien. Hij is charmant, heeft een aanstekelijk enthousiasme en een brede belangstelling. Hij is leergierig maar mist het geduld om een studie af te maken: hij breekt zowel bedrijfskunde als economie af. Voor zijn latere schoonvader Gerrit van der Valk (Joep trouwt in 1979 met dochter Carlita) is dat geen probleem. Gerrit heeft geen boodschap aan academische titels. Zelf heeft hij zijn lagere school niet afgemaakt.
Van der Valk
Voor Joep van den Nieuwenhuyzen betekent het huwelijk met Carlita van der Valk het begin van zijn zakelijke carrière. Hij werkt samen met zijn vrouw als bedrijfsleider in motel Nuland. In december 1982 speelt de ontvoering van zijn schoonmoeder, Toos van der Valk. Joep wordt aangewezen als onderhandelaar met de ontvoerders en vervult deze rol met verve. Een week voor kerst wordt zijn schoonmoeder vrijgelaten. De goede afloop geeft een beslissende wending aan Joep’s leven. Het krediet dat Joep hiermee bij zijn schoonfamilie heeft opgebouwd zal hij later nog vele malen kunnen aanspreken. Bovendien is Joep in één klap een bekende Nederlander geworden, wat hem een goede start geeft als zakenman.
Dubieuze bedrijfsvoering
Het eerste bedrijf dat Joep van den Nieuwenhuyzen in 1983 in handen krijgt is de in problemen verkerende machinefabriek Stramproy. Daarna volgt een duizelingwekkende lijst van bedrijven in verschillende staat van noodlijdendheid. Met behulp van slimme adviseurs en ingenieuze constructies koopt Joep de bedrijven op. Na aanvankelijk de bedrijven een stimulans te geven, worden deze veelal in een later stadium gebruikt om geld aan te onttrekken. Eerder toegezegde investeringen in de ‘geredde’ bedrijven komen niet van de grond. Lopende projecten falen en orders ketsen af. Joep is notoir waar het gaat om het niet naleven van beloftes. Deze eigenschap van Joep treft in de laatste plaats zijn familie.
“Een aantal particulieren, merken medewerkers bij RDM, zit in de loop van 2001 steeds ongeduldiger op zijn geld te wachten. Zij hebben, onder persoonlijke garanties door Van den Nieuwenhuyzen, miljoenen verstrekt voor de aankoop van MD. Met een korte looptijd en tegen forse rentes. Onder hen bevinden zich leden van de familie van der Valk en Joeps broer Jeroen van den Nieuwenhuyzen. Een bankier die bij de financiering betrokken is, weet dat Joep doodsbenauwd is dat hij zijn (schoon)familieleden niet kan afbetalen, met name Jeroen. Volgens velen is dat de drijfveer voor Van den Nieuwenhuyzen om miljoenen aan zijn RDM bedrijven te onttrekken: om aan de financieringsverplichtingen jegens hen te kunnen voldoen.”
De wanbetaler wil zijn eigen familie ontzien. Toch zal deze eigenschap later tot een verwijdering tussen hem en zijn broer Jeroen leiden.
Onderzeeboten voor Taiwan
Joep Van den Nieuwenhuyzen breidt zijn imperium in duizelingwekkend tempo uit. Waar het aankopen van bedrijven aanvankelijk alleen de metaalsector betrof, is er op gegeven moment geen lijn meer in te bekennen. Ook met wapens is geld te verdienen. In 1994 probeert Joep onderzeeboten aan Taiwan te slijten, maar het kabinet Lubbers-III weigert een exportvergunning vanwege dreigende diplomatieke en economische sancties van China. Van den Nieuwenhuyzen krijgt compensatie vanwege ‘gederfde inkomsten’. Een aantal jaren later probeert Joep het opnieuw. Ook nu wordt er geen exportvergunning verleend. Joep probeert alsnog een strategie te bedenken om de verkoop door te laten gaan, maar ziet er uiteindelijk van af. Hij zint opnieuw op compensatie, maar dat zit er deze keer niet in. De gewenste compensatie lijkt Joep op een dubieuze manier toch te krijgen, wanneer de directeur van het Gemeentelijk Havenbedrijf, Willem Scholten, in het geheim voor 180 miljoen aan bankgaranties geeft ten behoeve van RDM. Het boek eindigt met de strafzaak rondom de ondergang van RDM en de verdenking van omkoping van Scholten.
Joep! Van held tot hoofdverdachte is vlot geschreven en om meerdere redenen interessant. Het geeft een goed beeld van de handelswijze van Van den Nieuwenhuyzen in de afgelopen decennia en de achtergrond van de verschillende affaires die speelden. Het boek biedt inzicht, ook aan de lezer zonder financieel-economische achtergrond.
Tegelijkertijd wordt aan de hand van de vele transacties een beeld geschetst van de persoon Joep van den Nieuwenhuyzen, een volkse jongen met een korte aandachtsboog, die het helemaal wilde maken, een slimme zakenman belust op geld en aanzien, een charmeur die zijn beloftes niet nakomt, maar die probeert, met wisselend succes, zijn familie niet van zich te vervreemden.
Joep! Van held tot hoofdverdachte
Philip de Witt Wijnen
Uitgeverij Prometheus / Bert Bakker
ISBN 978 90 351 3851 3
