Eindelijk is er een volwaardige biografie van Anton Reinhard Falck (1777-1843) waar Thorbecke in 1860 in zijn lovende levensschets van deze diplomaat en staatsman al naar uitkeek. Veertig jaar geleden publiceerde D. van der Horst een levensbeschrijving van Falck, die echter abrupt eindigde in november-december 1813, toen de Fransen uit ons land wegtrokken en Falck een belangrijke rol speelde bij het vestigen van het nieuwe Oranjebewind. Buiten beeld bleven daardoor zijn functioneren als secretaris van staat, een belangrijke scharnierfunctie tussen koning Willem I, diens ministers en de buitenwereld. Ook was hij minister van publiek onderwijs, nationale nijverheid en koloniën en ambassadeur in Londen, respectievelijk Brussel.
Nu is er een volledige biografie van Falck van de hand van de historicus Donald Haks, die eerder over Nederland in de zeventiende en achttiende eeuw publiceerde. Om de biografie niet te laten uitdijen heeft de biograaf ervoor gekozen speciale aandacht te schenken aan drie thema’s. Ten eerste is er wat de auteur het levensproject van Falck noemt, namelijk de levensfilosofie die Falck zichzelf had opgelegd. Pijlers daarvan waren de begrippen redelijkheid, tolerantie, dienstbaarheid en kosmopolitisme. Ten tweede gaat het de schrijver vooral om de houding en stijl van het optreden van Falck als ambtenaar, diplomaat, bestuurder en politicus. Ten derde is er de turbulente historische context: Verlichtingsidealen, Bataafse Revolutie, komst van koning Lodewijk Napoleon, Inlijving bij Frankrijk, hernieuwde onafhankelijkheid, opbouw van de monarchie en afscheiding van België. Het hoogtepunt van de levensloop van Falck was zijn succesrijke onderhandeling samen met Willem I met de geallieerde mogendheden in 1814 over een “union intime et complète”, het samengaan van Noord- en Zuid-Nederland. Zijn grootste teleurstelling was vervolgens het dramatische einde van het Verenigd Koninkrijk door de afscheiding van België in 1830.
Mijn kritische kanttekening bij de biografie is dat de formulering van de drie thema’s niet tot de beperking en toespitsing heeft geleid die de schrijver voor ogen had. Daarvoor zijn ze te globaal geformuleerd. Het was de biografie ten goede gekomen als de auteur vanaf het begin de drie thema’s met elkaar had verbonden en zijn belangwekkende, historische materiaal had behandeld vanuit de expliciete probleemstelling: was Falck niet veeleer een ambtelijke diplomaat dan een bestuurder en politicus? En was zijn levensfilosofie daar niet vooral een rechtvaardiging van? Vanuit het ambacht van het biografische genre gezien waaieren de verhandelingen in dit op zichzelf rijke boek vaak toch teveel uit.
Anton Reinhard Falck. Tussen Verlichting en Revolutie
Donald Haks
Verloren
ISBN paperback 9789464550788
Verschenen in oktober 2023
Bestelinformatie
