Peter Pontiac (1951-2015) tekende undergroundstrips, posters en platenhoezen. Hij leefde jaren aan de zelfkant en was heroïneverslaafd. Toen hij vader werd, kickte hij af en maakte hij zijn meest persoonlijke werk: de graphic novels Kraut en Styx. Journalist Jeroen Thijssen schrijft zijn biografie.
In 2018 verscheen Jeroen Thijssens biografie van culinair journalist Johannes van Dam. Dat smaakte naar meer. Maar een volgend “slachtoffer” bleek nog niet zo makkelijk te vinden. Thijssen: ‘Het kwartje viel toen de zoon van mijn broer een nieuwe vriendin kreeg: een nichtje van Peter Pontiac.’
Thijssen is zelf een stripliefhebber, bewondert het werk van Pontiac en uit zijn Haarlemse tijd kende hij diens broer Paul. ‘Ik heb Peter één keer zien lopen, samen met Paul. Ik heb hem niet aangesproken, want hij was al bekend en ik wilde me niet opdringen.’
De hoofdpersonen van zijn twee biografieën moeten elkaar overigens gekend hebben en ze hadden het nodige gemeen. ‘Pontiac heeft het omslag voor een boek van Van Dam gemaakt. Beide waren stripliefhebbers én eenlingen.’ Pontiacs eigenzinnigheid leidde ertoe dat het niets werd op de Rietveldacademie en op de Vrije Academie, waarna hij zich als autodidact ontwikkelde tot een bewonderd tekenaar. ‘Iedereen vindt hem geweldig.’
Klappen
Pontiac had geen makkelijke jeugd, ontdekte Thijssen. ‘Zijn vader was een dominante, manisch depressieve man. Peter kreeg als oudste kind in het gezin het meest te verduren en werd door zijn vader het huis uit gezet.’ Als lid van de Waffen-SS en oorlogsverslaggever aan het Oostfront had Joop Pollmann (Pollmann was de echte achternaam van Pontiac) een duister verleden. In 1978 verdween hij spoorloos in de Draaibooibaai op Curaçao. ‘Waarschijnlijk zelfmoord.’
Pontiac reconstrueerde in 2011 zijn vaders levensloop in de biografische graphic novel Kraut. ‘Pontiac was de eerste striptekenaar in Nederland die zijn eigen familiegeschiedenis als onderwerp nam. Kraut is geen afrekening, maar een poging om zijn vader te begrijpen. Hij toonde zich met dit boek echt een schrijver, met een eigen toon.’
Koffiedik
Was Pontiacs drugsverslaving – van zijn zeventiende tot zijn vierendertigste gebruikte hij heroïne – een gevolg van zijn moeilijke jeugd? ‘Dat is koffiedik kijken. Ook mensen met een gelukkige jeugd kunnen verslaafd raken. Drugsgebruik was hip in die tijd, eerst gebruikte hij opium, later heroïne. Ik heb meer junkies gekend en die leefden alleen maar voor hun volgende shot. Pontiac bleef al die tijd functioneren en goed werk maken, dat is best bijzonder. Hij stopte cold turkey toen hij zijn vriendin, Ipie Poelstra, zwanger maakte. Hij voelde zich verantwoordelijk als vader en kostwinner. Toch nam hij niet iedere opdracht aan, zo weigerde hij vanwege het milieu een opdracht van Schiphol.’
In 2010 kreeg Pontiac te horen dat hij hepatitis C had, waarschijnlijk door vervuilde naalden uit de tijd dat hij verslaafd was. Ook kreeg hij levercirrose. Hij was toen al aan Styx of de zesplankenkoorts begonnen, een graphic novel over zijn eigen dood. Hij beschouwde het als een wedstrijd armpje drukken met de dood vertelde hij in Het Parool. Zou het hem lukken het boek voor zijn dood af te hebben, dan zou het 1-1 zijn. Helaas werd het 2-0.
Kleurrijke figuren
Weduwe Ipie en familieleden van Pontiac werken mee aan de biografie en in totaal sprak Thijssen al zo’n vijftig mensen. Onder hen zijn kleurrijke figuren als de vorig jaar overleden kunstenaar Willem de Ridder, (mede)oprichter van poppodia De Melkweg en Paradiso en van de tijdschriften Hitweek en Aloha.Helaas ‘Helaas sprak hij alleen over zichzelf.’ Een andere goede bekende van Pontiac was Kees Kousemaker, eigenaar van de Amsterdamse stripwinkel Lambiek. Hij overleed in 2015. ‘Zijn weduwe wil niet met me praten, ik weet niet waarom.’ Aan de hand van alle gesprekken zal Thijssen in zijn biografie ook de punk-, muziek- en stripscenes waarin Pontiac verkeerde schetsen.
Overzichtstentoonstelling?
Thijssen zou de publicatie van zijn Pontiac-biografie graag gecombineerd zien met een tentoonstelling van zijn werk. ‘Ik ben daarover met musea in gesprek. Misschien is er volgend jaar iets te combineren met de Haarlemse Stripweken.’
Update:
Lees ook de recensie van de biografie op biografieportaal.
Hoi Jeroen. Ik ben je nog een txt verschuldigd van het nummer dat Peter geschreven heeft. ?oals gewoonlijk komen er dingen tussen; ik had het voor Toronto gedaan willen hebben, maar helaas. Bij terugkeer heb ik een paar cassettes gevonden, een waarbij For M het nummer armen en benen heeft gegeven en een andere waarbij het live gespeeld wordt. Zet hem nu in m’n agenda, we houden contact Groetjes, Hans.