Schilder Marc Chagall (1887-1985) woonde en werkte op de meest uiteenlopende plekken in Europa en daarbuiten en liep er voortdurend tegen de wereldgeschiedenis aan. De Grote Chagall Atlas biedt een aantrekkelijke, prachtig vormgegeven kennismaking met zijn leven en werk.
Vroeger hadden we thuis zowel de Grote als de Kleine Bosatlas in de boekenkast staan. Ik waarschuw u vast: de Grote Chagall Atlas komt qua omvang en formaat zeker niet voorbij de kleine. Dit punt van kritiek is eigenlijk meteen een compliment: het boek is zo mooi vormgegeven dat het zich bij uitstek had geleend voor een groter formaat.
Eerder kregen Van Gogh en Gauguin hun eigen atlas in de slipstream van de aan deze schilders gewijde afleveringen van het tv-programma Krabbé zoekt…. De keuze voor Marc Chagall als derde in de rij is een voor de hand liggende. Hij woonde en werkte op talloze plekken, zowel binnen als buiten Europa. Soms waren het wereldgebeurtenissen (pogroms, wereldoorlogen) die hem voortdreven of juist vasthielden, soms verklaarde zijn tomeloze ambitie zijn reis- en verhuislust. Het bracht de in het huidige Wit-Rusland geboren schilder onder meer naar St. Petersburg, Parijs, Berlijn, de Verenigde Staten en Israël. Vanaf 1948 woonde hij op verschillende plekken in Frankrijk.
Armoede
In het Stedelijk Museum in Amsterdam hangt Le Violoniste, een bekend werk dat Chagall als twintiger schilderde. Niet op een schilderdoek, maar op een tafelkleed. Een damasten tafelkleed, dat dan weer wel. Chagall voldeed, zeker in de beginjaren van zijn carrière, aan het romantische beeld van de arme, onbegrepen schilder. Dankzij invloedrijke vrienden kon hij in Petersburg studeren, maar voor zijn alledaagse levensbehoeften bleef zo weinig over dat hij blij was toen hij een tijdje in de gevangenis belandde. Eindelijk rustig schilderen met een volle maag.
Dankzij geldschieters kon hij vanaf 1910 in Parijs werken. Hij had aanvankelijk heimwee, maar bleef vanwege de inspiratie die hij er opdeed in het Louvre en in de galeries waar hij werk van tijdgenoten als Gauguin en Matisse bewonderde. Gaandeweg voelde hij zich er meer thuis. Hij ontdekte licht, kleur, vrijheid, de zon en levensvreugde. Al was het maar omdat hij er als Jood vrij over straat kon.
Dromerige stijl
Door de jaren heen werd hij beïnvloed door de verschillende kunststijlen waarmee hij in aanraking kwam. Ook werd hij geïnspireerd door de uiteenlopende plaatsen waar hij woonde en werkte. Het leidde tot een geheel eigen, dromerige stijl, die door de nazi’s niettemin als ‘entartet’ (ontaard) werd beschouwd. Chagall vluchtte na de Duitse inval met zijn gezin naar de Verenigde Staten, waar zijn vrouw in 1944 overleed.
Hij hertrouwde en vestigde zich na de oorlog in Frankrijk waar hij op een gegeven moment praktisch tussen Matisse en Picasso in woonde. Voor deze kunstbroeders voelde hij een mengeling van bewondering en afgunst. In de herfst van zijn leven werkte hij onverminderd hard aan ambitieuze projecten zoals enorme muur- en plafondschilderingen voor de Parijse en New Yorkse opera’s. Zoals iemand het in de Grote Chagall Atlas verwoordt: ‘Hij nam zoveel opdrachten aan dat hij geen tijd had om dood te gaan.’ Hij zou uiteindelijk 97 jaar worden.
Kennismaking
De Grote Chagall Atlas is geen diepgravende biografie van Marc Chagall. Die pretentie heeft het ook niet. Wat het wel is: een vlot leesbaar overzicht van het overvolle leven van de schilder tegen de achtergrond van de wereldgeschiedenis. Op de cover prijkt enkel de naam van de auteur, niet die van de vormgever. Een omissie, want zoals in elke atlas is ook in deze het beeld minstens zo belangrijk als de tekst. Dat beeld is dan ook nog eens doordacht, creatief en prachtig vormgegeven door Yolanda Huntelaar.
De grote Chagall atlas
Nienke Denekamp
Rubinstein
ISBN hardcover 9789047629184
Verschenen in december 2022
Bestelinformatie
Bestel als hardcover bij bol.com (€ 27,99)
. Het boek is prachtig geïllustreerd.){kind=link}