Toetanchamon voor beginners

De Zweedse hoogleraar geschiedenis Dick Harrison is van vele markten thuis. Hij schrijft artikelen, blogs, romans en non-fictieboeken en maakt tv-documentaires over Europese en Zweedse geschiedenis. Na de Dertigjarige Oorlog, de Zwarte Dood, de volksverhuizingen en de geschiedenis van de slavernij, behandelt hij nu in een compact, rijk geïllustreerd boekje de Egyptische farao Toetanchamon. Aanleiding tot de uitgave is de hernieuwde belangstelling voor Egypte, twee eeuwen na de ontcijfering van de hiëroglyfen en één eeuw na de ontdekking van het graf van Toetanchamon.

Toetanchamon als rode draad

Volgens uitgeverij Omniboek beschrijft hij het leven van de jonggestorven farao, van zijn jeugd in Amarna onder het vervloekte regime van zijn vader, zijn regeerperiode in Memphis tot zijn graf in Thebe. Een weinig adequate beschrijving van de inhoud van het boek. Toetanchamon loopt weliswaar als een rode draad door het boek, maar aan zijn leven worden welgeteld zeven pagina’s geweid; en de belangrijkste mededeling op die pagina’s is dat we nog steeds over zijn leven vrijwel niets met zekerheid kunnen zeggen.

Aan die zeven bladzijden gaan ruim honderdvijftig pagina’s vooraf waarin vlot geschreven wordt over de ontdekking van zijn graf, over de Napoleontische veldtocht in Egypte, over prehistorische grottekeningen in Zweden, over Mozes en andere Bijbelse figuren die in verband staan met Egypte, over andere culturen in het midden- en verre oosten, over de tientallen dynastieën die vooraf gingen aan Toetanchamon, en uiteraard over de Amarna-periode, waarin Toetanchamon onder de vleugels van Achnaton en Nefertiti opgroeide. Achnaton, waarvan het volgens Harrison niet zeker is dat hij Toetanchamons vader, en die zeker niet ‘vervloekt’ was. De vele illustraties en de korte, analytische uitweidingen over historiografie, mythologie en religie maken het boek zeker interessant voor de beginnende geïnteresseerde in de Egyptische geschiedenis.

Zweden en Egypte

Het boek is duidelijk geschreven voor de Zweedse markt. Harrison trekt een aantal maal vergelijkingen tussen Egyptische en Zweedse archeologie en godenwereld. Voor de Nederlandse lezer heeft dat als voordeel dat we voor hetzelfde geld een inkijkje krijgen in de Scandinavische prehistorie. Daarvan weten we over het algemeen veel minder dan van de Egyptische geschiedenis. Het verbaast me overigens dat Harrison het voortdurend heeft over de Egyptische prehistorie, ook voor wat betreft de periode waarin de Egyptenaren in hiëroglyfen hun eigen geschiedenis hebben gedocumenteerd.

Gissen en speculeren

De schrijver presenteert de feiten met vele ‘mitsen en maren’ en haalt vaak beweringen van deskundigen aan, die door andere deskundigen weer worden bestreden. Hoewel er veel is overgeleverd uit het oude Egypte, betreft het uitsluitend materiaal dat toebehoorde aan de heersende elite, verspreid over een gebied van duizenden kilometers rivierdelta, en uit een periode van twee- tot vijfduizend jaar geleden. Veel blijft avontuurlijk gissen en speculeren. Dit boekje verandert daar weinig aan, maar die ambitie heeft het ook zeker niet.

Toetanchamon – De farao, het graf en de ontdekking
Dick Harrison
Uitgeverij Omniboek
ISBN hardcover 9789401918459
ISBN ebook 9789401918473
Verschenen in september 2022

Bestelinformatie