Nu we het einde der tijden van de Mayakalender moeiteloos hebben overleefd en de oliebollen uit het vet worden gehaald, maken we bij BP de balans op. Wat waren de mooiste biografieën van 2012? Een jaaroverzicht.
De politieke biografie van 2012 is – wat ons betreft – Mooie Barend van Wilfred Scholten. Deze vuistdikke page turner geeft niet alleen inzicht in de persoonlijkheid van Barend Biesheuvel, maar Scholten heeft met zijn biografie ook een wezenlijke bijdrage geleverd aan de parlementaire geschiedenis van Nederland in de jaren zestig en begin jaren zeventig. Biesheuvel was een politicus van de oude stempel, die weliswaar oog had voor de maatschappelijke veranderingen van zijn tijd, maar daar uiteindelijk geen passend antwoord op wist te vinden. Blij werden we ook van Barack Obama. Het verhaal van David Maraniss. Met een dergelijke complexe familiegeschiedenis had de president re-elect maar één optie in het leven: wereldburger worden. ‘Ik wil de mensen ervan doordringen dat er ondanks alle verschillen in cultuur, ras, geloof en achtergrond sprake is van iets gemeenschappelijks dat die verschillen overstijgt, van basale menselijke waarden, van hoop en universele morele regels.’ We zien wel, de biografie van Ramses Shaffy, lees je voor de lol. Shaffy leefde vanaf zijn vroegste jeugd op het randje, wat een boeiend verhaal heeft opgeleverd, al wordt dat enigszins oubollig verteld door Sylvester Hoogmoed. Jacques Brelvan René Seghers wil je alleen al vanwege de prachtige uitgave van Houtekiet in je boekenkast hebben staan. De definitieve biografie kopt de titelpagina. Een bijkans encyclopedisch naslagwerk, wat de leesbaarheid niet altijd ten goede komt, maar voor de fans van Brel is het boek een absolute must. Joop van den Ende van Henk van Gelder is van een heel ander kaliber. Van den Ende, die door zijn vader naar de LTS werd gestuurd omdat toneel iets was voor ‘homoseksuelen’, was als kind al verknocht aan het theater. Dat hij daarin mondiaal uitgroeide tot een van de meest succesvolle ondernemers, is niet eens zozeer te danken aan zijn feilloze gevoel voor zakelijkheid (want dat was zeker niet feilloos) maar aan een bijkans onvoorwaardelijke liefde voor het vak en een fijne neus voor talent. We hebben op Biografieportaal ook de nodige aandacht besteed aan Eva Cassidy van Johan Bakker, met een bespreking en een interview. Deze biografie is een kleinood, waarin Bakker zijn journalistieke vakmanschap ten volle heeft geëxploiteerd. Het tragische verhaal van Cassidy, die pas wereldberoemd werd na haar dood, ontroert.
Drie schrijverslevens en een procederende weduwnaar voerden dit jaar de boventoon. Ondanks de juridische frontale aanval van Joop Schafthuizen, kwam deel drie van de Reve-biografie van Nop Maas er toch, een maand eerder dan aangekondigd en met de nodige zelfcensuur van de uitgever (***). Wij genoten vooral van het vilein van Woelrat en Teigetje, die in Ons leven met Reve hun memoires aan de volksschrijver te boek hebben gesteld. Bart Slijper schreef een meeslepende biografie van Willem Kloos, een boek over vriendschap en een tijdsbeeld van de Beweging van Tachtig. Of Kloos van de herenliefde was, laat Slijper in het midden, maar dat zijn relaties met Jacques Perk en Albert Verwey een allesverzengend karakter hadden, is evident. Hij ‘eist hen volledig op, stuurt hen, zuigt hen leeg’, aldus onze redacteur Erna van Koeven in haar recensie van de biografie. Wellicht net zo gemankeerd, stond Marten Toonder in het leven. Wim Hazeu beschrijft in zijn biografie een man die met zijn medewerkers en familie een moeizame relatie onderhield. Toonder verlangde in de herfst van zijn bestaan naar zijn levenseinde en ondernam in 2001 een zelfmoordpoging. ‘Tom Poes, verzin een list!’ Het katertje gaf niet thuis.
Charles de Gaulle werd dit jaar met maar liefst drie biografieën vereerd, die van Henk Wesseling, Harrie Seeveren en Jonathan Fenby. Wij bespraken De man die nee zei van Wesseling, genomineerd voor de Libris Geschiedenisprijs, waarin De Gaulle wordt voorgesteld als een man die de grandeur van Frankrijk hersteld wilde zien in een wereld die door de Verenigde Staten werd gedomineerd. Een aartsconservatief met moderne ideeën – over Europa, dekolonisatie en de noodzaak van een eigen atoommacht, bijvoorbeeld. Mooie biografieën ook van Domela Nieuwenhuis en Karl Marx. Hoe verknoopt de internationale socialistische beweging was, blijkt uit Domela Nieuwenhuis. Een romantisch revolutionair van Jan Willem Stutje en Liefde en kapitaal van Mary Gabriel. De kopstukken van het socialisme, nationaal en internationaal, kenden elkaar en kwamen bij elkaar over de vloer. Stutje heeft vooral oog voor de ideologische vorming van Nieuwenhuis, terwijl Gabriel met name geinteresseerd is in het persoonlijke leven van Marx. Roelof van Gelder schreef een prachtige biografie over Jacob Roggeveen, de ontdekker van Paaseiland. Van Gelder weet met Naar het aards paradijs invoelbaar te maken hoe een gewone burger in de tweede helft van de zeventiende eeuw de vrijheidsdrang heeft ervaren, die onder invloed van de radicale verlichting in de Republiek manifest was geworden. Dat vrij abstracte begrip (‘radicale verlichting’) begint daardoor te leven voor de lezer.
Hoe schrijf je de biografie van iemand die zich niet wil laten kennen? Will Ellsworth-Jones doet het voor met Banksy. De man achter de muur. De street artist Banksy blijft een mysterie, dat is juist het spannende van deze kunstenaarsbiografie. De biografie is in Nederland onmiskenbaar in opmars. Alleen het megasucces van Vijftig tinten grijs kon Gijp van de eerste plaats op de bestsellerslijst van de CPNB verdringen. In week 51 nam Geen genade, het levensverhaal van Andy van der Meijde, de koppositie over. Behalve dat mannen naar Studio Sport kijken, lezen ze ook graag boeken over mannen, bij voorkeur over voetballers aan wie een steekje los zit. Op Biografieportaal signaleerden we in 2012 de verschijning van 144 biografieën. Zeventien daarvan handelden over vrouwen, in de overige (88%) stond een mannenleven centraal. Dat zou ik niet over mijn kant laten gaan, dames.
We kijken hoe dan ook uit naar de oogst van 2013.
