Dat we niet wisten dat er al heel lang een ster op Hollywood Boulevard ligt van een Nederlandse actrice, is niet zo gek. In Diva. Het onthullende verhaal over hoe Amsterdamse Jetje heel Hollywood op stelten zette en een wereldberoemde filmster werd legt Erik Brouwer uit hoe dat zo gekomen is.
Juliette Goudeket alias Jetta Goudal
Juliette Goudeket is de dochter van Mozes Goudeket, eigenaar van een diamantslijperij, en Geertruida Warradijn, een vrouw die zich gelaten voegde naar de orthodoxe regels die haar man wenste te volgen. In mei 1917 laat Juliette alles achter zich om in Amerika een nieuw leven te beginnen. Het oude gooit ze weg, letterlijk. Ze schrijft zich in bij het Washington Hotel, waar alleen vrouwen als gast mogen verblijven. Van daaruit plaveit ze haar weg naar succes.
Dit is niet alleen een boek over een filmster, maar ook over hoe ver een mens kan komen die keer op keer eigen keuzes durft te maken.
Juliette neemt een artiestennaam aan, Jetta Goudal. Het is de tijd van de stomme film, wat of hoe een acteur iets zegt doet er niet toe. Nee, hoe het plaatje eruitziet, daar gaat het om. En Juliette is een plaatje. Ze maakt haar eigen kleren en buigt haar accent om in haar voordeel.
La Goudal komt oorspronkelijk uit Frankrijk, zo maakt ze de filmwereld waar ze in terechtkomt wijs. Ze is een vrouw van de wereld, heeft alles gezien, je hoeft haar niks te vertellen. Zo luidt het mantra dat ze zichzelf en Amerika, altijd op zoek naar een mooi dramatisch verhaal, voorhoudt.
Dat onderdeel van deze biografie is vermakelijk om te lezen, maar het echt verrassende is dat deze losgeslagen en onafhankelijke vrouw vakbondsgeschiedenis heeft geschreven. Zij was de eerste die het aandurfde in opstand te komen tegen de dictatuur van de filmbazen. De mannen van MGM, Paramount Pictures en Warner Brothers, die zoveel macht hadden dat de filmsterren niet alleen figuurlijk maar vaak ook letterlijk hun eigendom waren.
Cecile B. DeMille
Cecile B. DeMille was een van die mannen. Hij weigerde te geloven dat Jetta Goudal inderdaad de hysterische en krijsende diva was zoals ze door voorgaande producenten, regisseurs en mede-acteurs werd omschreven. Hij haalde haar binnen en beloofde gouden bergen. Ze mocht meepraten over en meeschrijven aan haar scripts. Zo zou ze geen scenes hoeven te spelen die voor haar normen totaal ongeloofwaardig waren. En zo werd de kans op driftige discussies en ‘hysterische taferelen’ tijdens het filmen een stuk kleiner. Dachten waarschijnlijk zowel producent DeMille als Jetta Goudal zelf. Maar die inspraak bleek niet de oplossing. De films werden er beter van, maar een vrouw die eigen opvattingen over haar werk had en daarin serieus genomen wilde worden, bleek toch een paar bruggen te ver. Achter haar rug om werd besloten haar het werk onmogelijk te maken. Met medeweten van de man die ze het meest vertrouwde, haar filmdaddy DeMille.
Dat verraad vergaf ze hem niet. Ze spande een rechtszaak tegen hem aan wegens contractbreuk. Ongehoord in die tijd, dat durfde bijna niemand. Het was de aanzet tot het ontstaan van het ‘actors guild’, de acteursvakbond. Jetta heeft daar jaren aan meegewerkt toen ze geen rollen meer had omdat ze was uitgekotst vanwege haar euvele moed tegen de filmbonzen in opstand te komen.
Volkswagen Jetta
Diva is een mooie biografie en filmografische archeologie ineen. Goed leesbaar, zonder in de val van te lage verwachtingen van de historische kennis van de lezer te trappen. Het enige dat ik jammer vind is dat er geen verband is gelegd met de eerste mannelijke Hollywoodster uit Nederland, Philip Dorn. De als Hein van der Niet geboren zoon van een schoenmaker, die als Frits van Dongen op toneel en op het witte doek in Nederland en Duitsland furore maakte. Die vlak voor de Tweede Wereldoorlog naar de VS emigreerde, op uitnodiging van producent Henry Koster.
Dat was op het moment dat de filmcarrière van Juliette Goudeket alias Jetta Goudal al een aantal jaar voorbij was. Volgens Brouwer belde ze vier jaar voor haar dood met Volkswagen, om te klagen dat er een auto naar haar werd vernoemd (dan ben je een echte diva). Ze maakte haar laatste film in 1932. Toch moeten Jetta Goudal en Philip Dorn elkaar ontmoet hebben, zeker tijdens de ‘propaganda-optredens’ tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Maar ja, Philip Dorn heeft geen ster op de Hollywood Boulevard.
Diva. Het onthullende verhaal over hoe Amsterdamse Jetje heel Hollywood op stelten zette en een wereldberoemde filmster werd.
Erik Brouwer
Bern Uitgeverij
ISBN 9789082837407
Verschenen in oktober 2018
De eerste Nederlandse mannelijke filmster was Lou Tellegen, geboren in Sint Oedenrode. Hij was toen zeer beroemd en was een tijdje getrouwd met de operadiva c.q filmster Geraldine Farrar. Hij pleegde begin 1930 zelfmoord.
P.S Ik bedoel natuurlijk eerste mannelijke Hollywood filmster.