Ignace Bossuyt, gerenommeerd emeritus hoogleraar musicologie aan de Katholieke Universiteit Leuven heeft zich vooral gespecialiseerd in de Vlaamse polyfonie uit de Renaissance. De afgelopen jaren heeft deze filoloog, kunsthistoricus en muziekwetenschapper zich echter gestort op de muziek van Georg Friedrich Händel die hij schreef voordat hij zich op 28-jarige leeftijd definitief in Engeland vestigde en zijn naam veranderde in Georg Frederic Handel, zonder Umlaut. Het resultaat is een omvangrijke beschrijving van wat we gemakshalve maar even het ‘jeugdwerk’ van Händel noemen.
Tekst en muziek
Het eerste deel van het boek bestaat uit een kleine zeventig pagina’s biografie, een levensbeschrijving die afbreekt op het moment dat Händel zijn betrekking in Hannover opzegt en het Europese vasteland verlaat. De volgende tweehonderd pagina’s zijn gewijd aan de muziek zelf, waarbij Bossuyt dieper ingaat op de afzonderlijke werken. Wat het boek zo waardevol maakt, is dat achterin een uitgebreide lijst is opgenomen met geselecteerde luistervoorbeelden, zoals die te vinden zijn op YouTube en/of Spotify. En waar hij slechts een selectie bespreekt, is voor YouTube de timing en voor Spotify het volgnummer van de CD aangegeven. Daarnaast verwijst hij naar de sites op internet waar de partituren vaak gratis te vinden zijn.
Het vroege werk van Händel omvat meer dan honderd kwalitatief hoogstaande werken in de meest uiteenlopende genres: cantates, oratoria, opera’s, klavierwerken, triosonates en orkestmuziek. Vierendertig van die werken worden door Bossuyt volledig of gedeeltelijk behandeld. Bij de vocale werken is behalve de oorspronkelijke, meestal Italiaanse tekst ook de Nederlandse vertaling gegeven. Bossuyt vestigt daarbij vooral de aandacht op muzikale kenmerken en op de voor de barokmuziek zo belangrijke relatie tussen tekst en muziek. Dat het boek geen populair-wetenschappelijk niemendalletje is, zal inmiddels wel duidelijk zijn. Maar tegelijkertijd is het wel een boek dat de echte muziekliefhebber aan de hand neemt en helpt de onvoorstelbaar rijke muziek van Händel optimaal te genieten.
Buitenlandse invloeden
In het biografische gedeelte schets Bossuyt Händels vroege levensjaren tegen de achtergrond van de politieke, sociale en muzikale context. Händel werd geboren in een herlevend Duitsland, dat na de verschrikkingen van de Dertigjarige oorlog eindelijk weer op adem kwam. Muzikaal waren er weliswaar onafhankelijke ontwikkelingen in het protestantse noorden en het katholieke zuiden, maar opvallend is het dat er door het intensieve verkeer van musici en componisten duidelijk sprake is van kruisbestuiving. Bovendien was er voor Händel een enorme aantrekkingskracht van de nieuwe Franse en Italiaanse muziek. Een driejarig verblijf in Italië is essentieel gebleken voor de ontwikkeling van Händel als componist en het zijn juist zijn Italiaanse opera’s geweest waarmee hij zo’n onvoorstelbaar succes had in Engeland. Als een schoolmeester, helder en ter zake kundig, maakt Bossuyt de lezer duidelijk waar die buitenlandse invloeden uit bestonden.
Enorm talent
Het enorme talent van Händel is zowel in Duitsland als later in Italië onmiddellijk herkend. Aan de Italiaanse hoven wordt hij met open armen ontvangen: zijn roem is hem overal vooruit gesneld. Voordat hij naar Italië vertrekt, vestigt hij zich op 18-jarige leeftijd al in Hamburg om zich te bemoeien met het operaleven aldaar, en na terugkeer wordt hij door de keurvorst van Hannover aan diens hof aangesteld. Het is geen toeval dat het vertrek van Händel naar Londen vrijwel samenvalt met het aantreden van George I als eerste vorst van het House of Hanover aldaar.
Almira, de eerste opera die Händel voor Hamburg schreef, is een van de werken die door Bossuyt uitgebreid wordt behandeld. Dat Händel ‘zich profileerde als een componist met een uitgesproken drang tot experimenteren en een dramatische aanpak die de toehoorder onmiddellijk emotioneel bij de keer grijpt’ is bij deze eersteling al volstrekt duidelijk (beluister op YouTube even de aria Geloso Tormento!). Gedurende de rest van zijn leven zal hij er nog zo’n veertig schrijven en ook al worden die opera’s inmiddels wat vaker uitgevoerd, we kunnen Händel/Handel met een gerust hart nog steeds de meest ondergewaardeerde operacomponist aller tijden noemen.
Georg Friedrich Haendel – de jonge jaren (1685-1713) is een degelijk boek, sober vormgegeven, waaraan de ouderwetse klassieke-muziekliefhebber vele maanden plezier zal beleven.
Georg Friedrich Haendel – de jonge jaren (1685-1713)
Ignace Bossuyt
Davidsfonds Uitgeverij
ISBN 9789022339541
Verschenen in november 2022
Bestelinformatie
Bestel als paperback bij bol.com (€ 24,99)
