Plassen in de open haard van je toekomstige schoonouders, voor de lol tafelkleden wegtrekken in een van de duurste restaurants van Parijs of een ‘eeuwig brandende vlam’ uitblazen in een klooster nadat je gevraagd hebt: “Weet je zeker dat de vlam al 1000 jaar onafgebroken brandt?.”
En dan onder het weglopen zeggen: “Nu niet meer.”
Ik serveer een paar smeuïge anekdotes uit Gordon Benett, De excentrieke krantenmagnaat die als de ‘crazy American’ Parijs onveilig maakte en Stanley naar Afrika stuurde, van de hand van Guikje Roethof. Ze trekken de aandacht en ik kan niet ontkennen dat ik vanwege dat gedrag extra geïnteresseerd ben in het leven van meneer Bennett.
Gordon Bennett junior is het eigenlijk, die de hoofdrol heeft in deze biografie. Vader Bennett Senior begon het krantenbedrijf ooit met 500 dollar en had een duidelijke opvatting over zijn rol.
”Een hoofdredacteur moet altijd naast de mensen staan, hij moet denken en voelen als gewone mensen en niet bang zijn. Dan zal hij altijd gelijk hebben, geliefd zijn en onafhankelijk. De wereld heeft genoeg geleden onder praatjesmakers en opscheppers, wetgevers, notabelen en meer van dat slag. Dit is het journalistieke tijdperk, de meest intellectuele tijd ooit”,
zei hij. In 1835!!
Bennett junior erft de krant, the New York Herald, en begint the Paris Herald om de snel groeiende toeristenindustrie in Europa rond 1900, vooral van vermogende toeristen, van informatie te voorzien.
Onverschrokken, zo komt hij over, en onaantastbaar. Zakken vol met geld heeft hij, geld dat hij uitgeeft zoals hij dat wil. Aan weddenschappen die het begin zijn van internationale sportwedstrijden, er is tot op de dag van vandaag een Bennetcup voor een autorace, een zeilrace en voor een race met luchtbalonnen. Hij spendeert aan de duurste jachten, drank, gokken, aan alles wat je maar kunt bedenken. Of hij gooide het gewoon in de brandende open haard, daarover bestaat ook een fraaie anekdote.
En Bennett geeft zijn geld uit aan ontdekkingsreizen; hij was de man die Henry Morton Stanley naar Afrika stuurde om Dokter Livingstone te gaan zoeken. Ja, die van: “Dokter Livingstone I presume?” Bennett was ook betrokken bij de race om de ontdekking van de Noordpool.
Het levensverhaal van Gordon Bennett hangt van spannende momenten aan elkaar en deze versie ervan is zeker de moeite van het lezen waard. Het verhaal gaat over het ontstaan van de krantenwereld, en je leest welke vergelijkingen er te trekken zijn met de tijd van nu. Het gaat over een wereld die kleiner wordt doordat de informatievoorziening sneller gaat dan voorheen. Bennett hielp mee om een Transatlantische kabel aan te leggen, om via de telegraaf als eerste het nieuws te kunnen brengen.
Deze biografie gaat ook over hoe de informatie aan het grote publiek veranderde. Informatie die tot dan toe vaak achter gesloten deuren bleef en de macht bij een kleine groep hield. Nieuws dat een wapen werd om die macht te breken. In de tijd dat Europa en Amerika werden geteisterd door oorlogen, gold voor mannen als Bennett ‘Kennis is macht’, zozeer dat ze bij koningen en presidenten aan tafel zaten.
Bennett junior ging op meerdere vlakken verder waar zijn vader was gebleven. Hij kocht macht en invloed en de mensen die voor hem werkten konden maar beter doen wat hij verlangde, anders werden ze ontslagen. Dus als hij wilde dat ze kortgeknipt haar hadden, dan hadden ze kortgeknipt haar. En wie niet loyaal was, werd aan de baas verraden door de spionnen die hij op kantoor in New York had zitten. Zo kon hij vanuit Europa, waar hij in de buurt van Nice en Saint-Tropez de kust onveilig maakte, met strakke hand regeren over het nieuws dat hij de wereld serveerde.
Terecht dat Roethof een boek wilde schrijven over de man wiens naam niet, zoals die van concurrent Joseph Pullitzer (de Pullitzer Prize is nog steeds een prestigieuze journalistieke prijs) en van vijand William Randolph Hearst, in het collectieve geheugen is blijven hangen. Haar achtergrond als journalist en Kamerlid moet de nieuwsgierigheid naar de man achter wat de International Herald Tribune zou worden en sinds 2013 de International New York Times heet, gaande hebben gehouden. Roethof verschijnt zelf ook een paar keer in deze biografie. Naar mijn smaak niet nodig, maar misschien is het prettig om de lezer te laten weten dat je ook echt onderzoek gedaan hebt in de chique jachtclub van New York, of in Parijs, of aan de Franse Côte d’Azur.
Derk Sauer, de Nederlandse mediamagnaat die zijn zakengeluk in Rusland beproefde, schreef het voorwoord en wordt geciteerd op de cover: “Het leest als een jongensboek.” Klopt helemaal.
Gordon Bennett. De excentrieke krantenmagnaat die als de ‘crazy American’ Parijs onveilig maakte en Stanley naar Afrika stuurde
Guikje Roethof
Uitgeverij Aspekt
ISBN 9789463382878
Verschenen in februari 2018
Bestelinformatie
Bestel hier als paperback bij Athenaeum Boekhandel (€ 19,95)
