Rico. Openhartig en eerlijk vertellen over een liegend leven

Twee jaar lang volgde journalist Job Hulsman de rapper Ricardo McDougal, die bekend werd als Rico. Hij schreef met Mijn Eigen Wereld – Het gefreakte leven van Phreako Rico, een rauw portret van de man die worstelt met een hardnekkige verslaving aan drugs en alcohol. Samen met zijn kunstbroeders Sticks en Delic schreef hij geschiedenis met de Zwolse formatie Opgezwolle.

Van tweede bij de Grote Prijs van Nederland tot stijf uitverkochte optredens in de Ziggodome; welke artiest droom daar niet van? Rico, geboren als Ricardo McDougal in 1977 in Harderwijk, overkwam het.

‘Ssst’, zei z’n vader op een dag en draaide de volumeknop van de Akai geluidsinstasllatie in de woonkamer verder open: Now what you hear is not a test…”. Rico kreeg de hiphop op Hilversum 3, bij Ferry Maat als jochie al met de paplepel. En hij vertelt erover. Over Michael Jackson bijvoorbeeld, die andere held. Het zijn omtrekkende bewegingen, want al vrij snel gaat hij met zijn biograaf over op dat ander onderwerp: zijn verslaving. Daar gaat dit boek grotendeels over; over die wereld en de eenzaamheid die daarmee gepaard gaat.
Maar eerst even een stapje terug voor een fractie context.

Dillinger, Gang Starr, Grand Master Flash

I got cocaine, running ‘round my brain. Dit was, give or take, een van de eerste grote hits die gezongen werd in rapstijl. Nauwkeuriger: Dillinger ‘toastte’ ritmisch, zonder noemenswaardige melodie op een groove. We spreken 1976. Als jaren later, na The Sugar Hill Gang en Grandmaster Flash en het verrukkelijke duo Gang Starr hiphop en rap in de VS complexer, populairder en commerciëler worden, veranderen de status en het imago. Wat eens rauwe straatcultuur was, wordt dé dominante kracht in de mondiale popmuziek.

In ons land voltrok zich ongeveer dezelfde ontwikkeling. In de jaren negentig Nederland werd het genre aanvankelijk door de media genegeerd, tot programmeurs (Lowlands!)  – en later poprecensenten – in de gaten kregen dat grote zalen soms niet groot genoeg waren.

Acts als Osdorp Posse en Extince experimenteerden al volop met Nederlandse teksten, en kregen halverwege die jaren negentig de wind mee. Het album Osdorp Stijl uit 1992, met een rauwe underground stijl, was baanbrekend. Sticks, over de Nederlandse taal: “Het Engels is niet de taal waarin ik droom, leef. Als we echt iets willen, dan moet dat in Nederlands.” Zo dachten de heren van Extince er ook over. Het nummer Spraakwater liet zien dat er een breed publiek was voor Nederlandstalige rap, met een Brabantse tongval nog wel. Het was ook geen korte rage of een Randstedelijk onderonsje. Dat bleek met de komst van Opgezwolle, afkomstig uit… inderdaad: Zwolle.

Hun album Eigen Wereld (2006) wordt door velen beschouwd als een van de beste Nederlandse hiphopalbums ooit. Rond het jaar tien brak het genre mede dankzij de opkomst van streamingdiensten definitief door naar het grote publiek.

Van detox naar detox

Terug naar Hulsmans boek. In korte, anekdotische hoofdstukken geeft hij het verhaal gestalte. Met verzorgd proza en een directe, no nonsense stijl registreert hij hoe Rico, die al meer dan twintig jaar verslaafd is, zich van de ene detox naar de volgende sleept. Hij wil afkicken maar steeds weer breken zijn demonen zijn wil. Ook als ie vrouw en kinderen heeft.

Het is een treurige werdegang die onwillekeurig Sing Backwards and Weep in herinnering roept, over Mark Lanegans junky jaren, waarin hij beschrijft hoe al het andere, ook de meeste wezenlijke dingen in het leven, moet wijken voor het volgende shot.  

Amfetamine, pep, speed, cocaïne en alcohol maken de dienst uit en bepalen Rico’s ritme. “Drugs nam ik ’s avonds laat, heel afgemeten. Ik zorgde ervoor dat ik uiterlijk om één uur ‘s nachts sliep, zodat ik de kinderen zes uur later naar school kon brengen.” Hoe eenzaam ben je, als je zelfs bij je eigen vrienden niet kwijt kunt waar je dagelijks mee worstelt? Typhoon sloeg stijl achterover toen hij hoorde wat er met zijn vriend aan de hand was.

Parallel aan dat verhaal, vertelt Rico over muziek, over Opgezwolle, zijn gedrevenheid, zijn talent, de adrenaline, het succes, de enigszins dubieuze rol van Top Notch, de maatschappelijke impact en de loyaliteit van hun fans. Prachtig is het verhaal van de veertigjarige Tómas die in de rij staat bij platenwinkel Sparky in Zwolle. Veertig is hij nu. Maar als twintigjarige was een van de fans van het eerste uur: “Ik ben zo’n gekke Gerrit die veertig, vijftig shows van Opgezwolle zag. Hun puurheid greep me meteen. De euforie die ik heb meegemaakt tijdens liveoptredens van hen heb ik nergens anders gevonden.”

Energie en eenzaamheid

“Ik ken veel mensen, heb veel vrienden, maar daar deel ik niet alles mee. Eén van hen, ik hoef zijn naam niet te noemen, beschouw ik als goede vriend. Als ik zeg dat ik wil praten rijdt hij meteen naar me toe., dat weet ik zeker. Maar ik doe het niet, daar heb ik helemaal geen zin in.” Het getuigt van moed en intelligentie om zulke uitspraken te doen. Dat is ook de verdienste van Hulsman, die McDougal aan het praten heeft gekregen. En hoe: veel eerlijker en openhartiger kan het niet worden. Het geeft ook aan hoe eenzaam zijn verslaving hem heeft gemaakt. Gelukkig waren er vele hoogtepunten. “Wie energie geeft aan het publiek en die energie in drievoud terug krijgt, belandt in een high. Ik heb alle shows als een trip ervaren. Een muzikale trip.”

Mijn eigen wereld – Het gefreakte leven van ‘Phreako’ Rico
Job Hulsman
Ambo Anthos
ISBN paperback 978926367748
ISBN e-book 9789026367755
Verschenen in april 2025

Bestelinformatie