Miss Dior speelt een bijrol in haar eigen biografie

Bij menigeen zal de naam Miss Dior een belletje doen rinkelen als de wereldberoemde bloemengeur, die modehuis Dior in 1947 voor het eerst op de markt bracht. Nog altijd is de geur één van de bestsellers van het Franse luxemerk. Het tragische verhaal van Catherine Dior, aan wie het parfum zijn naam dankt, is echter nauwelijks bekend. Daar moet verandering in komen dankzij de biografie die Justine Picardie, voormalige hoofdredacteur van de Britse Harper´s Bazaar en eerder biografe van Coco Chanel, over haar schreef.

Catherine Dior zag in 1917 het levenslicht als de twaalf jaar jongere zus van de latere couturier Christian Dior. Broer en zus genoten een onbezorgde jeugd in Granville, waar hun liefde voor bloemen ontstond in de rozentuin van hun moeder Madeleine Dior. Aan de zorgeloosheid van de familie kwam echter abrupt een einde in 1931 met de dood van Madeleine en het faillissement van vader Maurice Dior. Christian verhuisde naar Parijs, terwijl Catherine zich met haar vader en gouvernante in het zuiden van Frankrijk vestigde. Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloot zij zich aan bij het Franse verzet, maar in 1944 werd zij gearresteerd. Catherine overleefde martelingen door de Gestapo en diverse concentratiekampen, waaronder Ravensbrück, om na de oorlog weer terug te keren naar haar familie in Frankrijk. Zij werd bloemenverkoopster en -kweekster en toen Christian Dior in 1947 zijn modehuis oprichtte doopte hij zijn eerste parfum ‘Miss Dior’, als eerbetoon aan zijn jongere zus. Twee jaar later ontwierp Dior bovendien een bloemenjurk met dezelfde naam.

Levendig beeld

Picardie kreeg voor haar biografie de volledige medewerking van de familie Dior, waardoor zij toegang kreeg tot unieke plekken, zoals het archief van modehuis Dior en Les Rhumbs, het geboortehuis van Christian en Catherine in Granville, dat tegenwoordig Musée Dior huisvest. Picardie neemt de lezer mee in haar zoektocht en schetst zo een levendig beeld van de locaties die een belangrijke rol speelden in de levens van de Diors. Zo weet zij een goed beeld te scheppen van de omgeving van Les Rhumbs, maar ook van de Duitse concentratiekampen, het appartement van Christian Dior aan de Rue Royal, het modehuis aan de Avenue Montaigne en Les Naÿssès in Zuid-Frankrijk, het huis waar de Diors na 1931 woonden. Bovendien is het boek rijk geïllustreerd met foto’s en illustraties van onder andere de bekende mode-illustrator René Gruau.

Wie echter een modebiografie verwacht, komt bedrogen uit. Slechts de laatste honderd pagina´s van Miss Dior gaan over de opkomst van Christian Dior als modeontwerper en de rol die Catherine daarbij speelde. Daarvoor besteedt Picardie vooral veel aandacht aan de gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij suggereert dat er een direct verband is tussen de gruwelijkheden die Catherine meemaakte tijdens de oorlog en de opkomst van het modehuis Dior. ´Was het voorstelbaar dat zo veel schoonheid was verrezen uit de as van de Tweede Wereldoorlog?’ vraagt de auteur zich af terwijl zij door de rozentuin van Les Rhumbs in Granville wandelt. ‘En als dat het geval was, wat voor boodschap zou Catherine Dior vandaag nog voor ons hebben gehad, al sprak ze geen woord meer?’

Deze vraag wordt onvoldoende beantwoord en lijkt ook niet relevant. Zoals Picardie zelf beschrijft, begon Christian Dior zijn carrière in de mode al voor de Tweede Wereldoorlog, toen hij in 1938 in dienst trad bij het modehuis van Robert Piguet, waarna hij in 1942 ging werken voor ontwerper Lucien Lelong. De oprichting van een eigen modehuis lijkt hieruit voort te vloeien. De New Look was overigens wel beïnvloed door de Tweede Wereldoorlog, in die zin dat Dior wilde terugkeren naar de vrouwelijke vormen van voor de wereldoorlogen.

Modemuze

In hoeverre Catherine Dior de inspiratiebron was voor haar broer is daarbij de vraag. Picardie beweert dat zij uitgroeide tot muze van modehuis Dior, maar ook dit is niet geheel overtuigend. Dat het beroemde parfum de naam Miss Dior kreeg, leek eerder op toeval te berusten dan dat het een bewuste keuze was. Terwijl Christian Dior met één van zijn werknemers brainstormde over de naam kwam Catherine net de kamer binnen. Daarop riep Diors werkneemster: ‘Tiens! Voilà Miss Dior!’ en zo werd Catherine Dior per ongeluk de peetmoeder van het beroemde parfum.

Ook wordt niet duidelijk of de jurk Miss Dior daadwerkelijk vernoemd werd naar Catherine of naar het parfum. Terwijl Picardie oog in oog staat met de jurk in het archief van Dior, mijmert zij over het ontstaan ervan: ‘Dacht Christian Dior aan zijn zus Catherine toen hij deze prachtige jurk ontwierp, als eerbetoon aan haar liefde voor bloemen?’ Het antwoord op deze vraag geeft zij echter niet. Het lijkt ook onwaarschijnlijk dat Catherine zelf voor de Miss Diorjurk zou hebben gekozen. Hoewel zij kleding kreeg van haar broers modehuis, gaf zij de voorkeur aan gemakkelijke kleding zoals linnen broeken en blouses of een stoer geruit jasje.

Zelf merkte Catherine Dior op dat haar moeder een belangrijke inspiratiebron was voor het werk van haar broer. En ook Diors biograaf Marie-France Pochna, naar wie Picardie regelmatig verwijst, is van mening dat Madeleine Dior de daadwerkelijke muze van Christian Dior was, een moederlijke geeft ‘aanwezig in elke plooi, in elke meter stof die door de ontwerper was uitgevouwen in zijn verlangen naar le temps perdu.’

Onzichtbare dame

Dat veel vragen onbeantwoord blijven en Picardie veel speculeert over Catherine, komt doordat Catherine Dior zelf weinig bronnen heeft nagelaten, afgezien van enkele interviews. Picardie is daardoor aangewezen op andere bronnen. Zij leunt zwaar op de memoires van Christian Dior en Catherines medegevangenen in de Duitse concentratiekampen, waaruit op weinig kritische wijze wordt geciteerd. Daardoor kan Justine Picardie niet diep ingaan op de drijfveren van Catherine zelf. Zij biedt vooral context en gaat uitgebreid in op de gruwelijke gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zo worden de martelingen door de bende rond Friedrich Berger in de Rue de la Pompe beeldend beschreven, net als de situatie in concentratiekampen Ravensbrück, Torgau en Markkleeberg. Ook aan de opkomst van Christian Dior als modeontwerper besteedt Picardie veel aandacht.

Daardoor gaat Catherine Dior gaandeweg steeds meer een bijrol spelen in haar eigen biografie. Net als Christian Dior in zijn eigen memoires, waarin hij onderscheid maakt tussen de persoon Dior en het modehuis, lijkt Picardie te hinken op twee gedachtes, namelijk Miss Dior als biografie van zowel Catherine als het parfum. Het gevolg is dat zij er niet in slaagt om dichtbij haar onderwerp te komen. Wat Catherine Dior echt dreef blijft even raadselachtig als de onzichtbare dame met de waaier op een illustratie voor Miss Dior van René Gruau. Wie het naadje van de Diorkous echt wil leren kennen, kan beter de biografie van Christian Dior van Marie-France Pochna lezen.

Miss Dior
Justine Picardie
Nieuw Amsterdam
ISBN hardcover 9789046825938
ISBN ebook 9789046825945
Verschenen in april 2022

Bestelinformatie