Folk Music a Bob Dylan Biography in Seven Songs beschrijft de moderne geschiedenis van Amerika én de creatieve ontwikkeling van de grootste dichter en componist van zijn tijd. Auteur Greil Marcus legt Dylans teksten onder een cultuurhistorisch vergrootglas.
Empathie en herbeleven
‘I can see myself in others’, verklaarde Dylan een paar jaar geleden ten overstaan van een groepje journalisten. “Als er al een sleutel is om zijn werk te duiden”, legt Marcus uit in het eerste hoofdstuk Other Lives, dat fungeert als een soort ten geleide, “dan is het deze uitspraak wel. De motor van zijn songs is empathie; het verlangen en het vermogen om andere levens binnen te gaan, zelfs om hun drama nog eens op te voeren en te herbeleven.”
De meest geslaagde illustratie hiervan is Murder Most Foul, het slotstuk van zijn boek. ‘It was a dark day in Dallas, November ’63’, zo begint Dylan krakend zijn 17 minuten tellend requiem over een moreel failliet land ingeluid door de brute moord op president Kennedy, begeleid door aarzelend dwarrelende piano- en strijkersklanken, plechtig als een zwanenzang. Het is alsof Homerus het woord neemt, en zijn Illias nog eens voorleest. Het heeft een magnetische werking op de journalist die zich met verve een weg baant door het labyrint van literaire verwijzingen en namen van liedjes en componisten.
“Songs do not change the world”
Folk Music opent met Blowin’ in the Wind uit 1962, het iconische protestlied, met die indringende existentiële vragen van een jong volwassene. Een lied dat zestig jaar na dato nog altijd sprankelt en tot de verbeelding spreekt. Zoals voor het romanpersonage Jasper de Zoet uit Utopia Avenue (David Mitchell, 2020) dat zich, schatplichtig aan dit nummer, tijdens een gesprek over de impact van muziek, terloops een niet minder wezenlijke vraag laat ontvallen:
“Songs do not change the world. People do. People pass laws,
riot, hear God and act accordingly. People invent, kill, make
babies, start wars. Which begs a question. “Who or what influences
the minds of the people who change the world? Ideas and feelings.
If a song plants an idea or a feeling in a mind, it has already changed the world.”
De toen 20-jarige Dylan schreef de tekst in tien minuten. Niet lang daarna werd het een hitje door de vertolking van Peter, Paul & Mary, waarna tientallen coverversies volgden. Dylans eigen versie, kaal gearrangeerd, verscheen op zijn tweede album The Freewheelin’ Bob Dylan uit 1963. Marcus vertelt erover, onderhoudend, intelligent, kriskras reizend door de tijd en houdt je voortdurend bij de les.
Wie de muzikant Dylan is, weten we bij benadering door de karrevracht aan publicaties en documentaires door de jaren heen. En natuurlijk door zijn eigen Chronicles volume 1 uit 2004. Niettemin, zijn persoonlijke leven blijft goeddeels in nevelen gehuld. Dylan is hier duidelijk over: “I do not advertise my life. I write songs, I play on stage, and I make records. That’s it. The rest is nobody’s business.”
Gelukkig is het Marcus daar ook helemaal niet om te doen, dat laat hij – cultuurhistoricus – aan anderen over. Hij schrijf en filosofeert over muziek, en vanuit een heldere poetica: ”What’s left of the idea of biography – and in these pages, an attempt at a biography made up of songs and public gestures – is a format, a frame of reference, a source of life for certain songs, perhaps, or certain songs as a source of their writer’s own sense of his own life, but never a key to their meaning.”
Rolling Stone
Greil Marcus (San Fransisco, 1945) in het verleden journalist voor onder meer Rolling Stone en The Village Voice, heeft het zichzelf met deze Dylan-exegese, of misschien is een reeks overpeinzingen een beter woord, niet makkelijk gemaakt. Folk Music, prachtig vormgegeven en voorzien van smaakvolle tekeningen van illustrator Max Clarke, is geschreven met grote kennis van de Amerikaanse geschiedenis en popcultuur en wemelt van de achtergronden en dwarsverbanden maar ook van persoonlijke herinneringen aan talloze muzikanten en Dylan zelf. Zo ontkomt hij er niet aan dat het resultaat uiteindelijk ook iets zegt over hem zelf waarmee het in zekere zin zijn eigen biografie is.
Misschien wel de grote verdienste van Marcus is dat hij erin geslaagd is een naslagwerk te schrijven dat borrelt van de creativiteit en bezieling en iets toevoegt aan de enorme hoeveelheid secundaire literatuur over Dylan die er al is. Dat alles maakt Folk Music a Bob Dylan Biography in Seven Songs tot een lezenswaardig boek voor een breder publiek dan alleen Dylan-fans.
Folk Music a Bob Dylan. Biography in Seven Songs
Greil Marcus
Yale University Press
ISBN 9780300255317
Verschenen in oktober 2022
Bestelinformatie
Bestel als hardcover bij bol.com (€ 26,99)Bestel als ebook bij bol.com (€ 19,99)
