Het blijft verbijsterend dat er tachtig jaar na de Tweede Wereldoorlog nog altijd onbekende personen en hun verhalen opduiken die er daadwerkelijk toe doen. ‘Waarom heeft niemand dit ooit opgeraapt?’ was mijn reactie toen ik tijdens onderzoek naar een Joodse schrijver op een andere auteur stuitte – die nota bene in het concentratiekamp Bergen-Belsen een dichtbundel daarover bleek te hebben geschreven. Het uit tien gedichten bestaande boekje was in 1946 uitgegeven, maar vervolgens in de...

Tachtig jaar na haar dood is Esmée van Eeghen opgenomen in de namenlijst op het monument in het Fries Verzetsmuseum. Dit monument bevat de namen van de driehonderd verzetsstrijders die in Friesland zijn omgekomen. Esmée van Eeghen kwam daar tot voor kort niet op voor vanwege haar omstreden reputatie. Het stond vast dat ze in het verzet actief was maar ze had ook een verhouding met een Duitse officier en werd er van beschuldigd...

Na haar biografieën van Strindberg, Munch en Nietzsche heeft Sue Prideaux zich gestort op een andere ‘wildeman’, Paul Gauguin. Wildeman heet haar biografie in de Nederlandse vertaling. Sue Prideaux begint haar biografie van Paul Gauguin met het releveren van een paar feiten die een nieuwe kijk op het leven van de schilder rechtvaardigen. In de eerste plaats is in 2020 het manuscript opgedoken van Gauguins Avant et apres, tweehonderd handgeschreven pagina’s, geschreven gedurende de laatste...

De rebelse Romanov van Helen Rappaport heeft als ondertitel Julie van Saksen-Coburg, de keizerin die Rusland nooit heeft gehad. Rappaport begint haar boek met de beschrijving van het huwelijk van Leopold van Saksen-Coburg-Saalfeld in 1816 in Londen met Charlotte van Wales, na haar vader voorbestemd voor de Britse troon. Leopold is weliswaar knap, maar hij heeft weinig vermogen en rond zijn huwelijk in Londen wordt Saksen-Coburg-Saalfeld minachtend een ‘Pompernikkel-staatje’ genoemd. Toch weten Leopold en...

“Ik heb mijn stiefvader immer schaamteloos bewonderd,” bekent Caroline de Westenholz in het voorwoord van haar biografie van voordrachtskunstenaar en mecenas Albert Vogel (1924-1982). Zo zet zij de toon voor een zeer persoonlijk levensverhaal van haar stiefpapa, een ‘ongewoon mens’. Albert Vogel is zijn leven lang onlosmakelijk verbonden geweest met zijn familie. Zijn vader, Albert Vogel sr., was een gelauwerd voordrachtskunstenaar en toneelkenner. Hij toerde door heel Europa en Azië met zijn poëzieprogramma, soms samen...

Na zijn veel geprezen Wereld van suiker over wat de productie en consumptie van suiker gedaan heeft met ons leven en ecosysteem in de afgelopen eeuwen, komt de historicus Ulbe Bosma met een biografie van een bijzonder veelzijdig geleerde: Franz Junghuhn. Junghuhn wordt in Nederland vooral herinnerd door zijn rol in het ontstaan van de georganiseerde vrijdenkersbeweging, die in de negentiende eeuw ten strijde trok tegen elke vorm van religieuze dogmatiek. Bosma laat in...

De Tweede Wereldoorlog is nog niet voorbij. De recente driedelige NPO documentaire rond het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR), De oorlog die nooit ophoudt, laat zien dat er zo’n vier miljoen nabestaanden zijn van de in dit archief beschreven Nederlandse – soms vermeende -  daders uit die periode van onze geschiedenis. De maatschappelijke beroering rond de openstelling van het Nationaal Archief geeft aan hoezeer wij nog met ons verleden worstelen. Het is, bijvoorbeeld, vrijwel...

In Verzetsvrouwen. Een onderbelichte geschiedenis beschrijven Agnes Cremers en Mark Bergsma het leven van tien vrouwen en hun rol in het verzet. Het zijn Adri Knappert, Rosa Boekdrukker-Hirsch, Dina Post-Salomons, Anna De Bussy-Van der Lelie, Marie Blommaart, Mies Boissevain-Van Lennep, Aart Breur-Hibma, Anna (Puck) de Jong, Evy Poetiray en Hebe Kohlbrugge. Het zijn vrouwen die bij het grote publiek grotendeels onbekend zijn. Van de tien komen er slechts drie kort voor in Het Koninkrijk...

Elisabeth, erfvrouwe van Culemborg, is in de hagiografisch getinte lokale geschiedschrijving Culemborgs grootste heldin. Met de middelen uit haar erfenis is het grote “Elisabeth Weeshuis” gebouwd. Het plan daarvoor kwam echter volgens Wijnand Mijnhardt, de auteur van Het verdriet van Elisabeth van Culemborg. Bloei en ondergang van een adellijke dynastie 1400-1555 niet uit haar koker. Uit niets in haar leven blijkt dat Elisabeth zich veel om wezen heeft bekommerd. Wijnand Mijnhardt gaat in zijn...

Arthur van Dijk leerde Willem Pijper op de eerste plaats als letterkundige kennen, tijdens zijn studententijd in Nijmegen. Daarna volgde pas de componist. Sindsdien heeft Van Dijk zich intensief beziggehouden met Pijper. Hij bezorgde zijn brieven (In het licht van de eeuwigheid), redigeerde zijn verzamelde geschriften (Het papieren gevaar) en schreef over zijn jeugd in Zeist. Zijn biografie van Willem Pijper kun je dan ook in verschillende opzichten als een magnum opus beschouwen. In...

Een van de moeilijkste vragen over de geschiedenis van de afgelopen halve eeuw is waarom het sommige vroegere koloniën na hun onafhankelijkheid goed is vergaan en andere slecht. Beschuldigingen van neokolonialisme kloppen wel maar het ligt ook voor de hand te vragen wat de ideeën van hun nationalistische politieke leiders waren in een tijd dat er nog helemaal geen ervaring was met economische en politieke ontwikkeling na dekolonisatie.In Suriname was het Frank Essed die...

Er zijn maar weinig fotografen die een belangrijk tijdperk in de Nederlandse geschiedenis op zo’n bijzondere en treffende manier hebben vastgelegd als Cas Oorthuys. Zijn foto’s zijn een indringend portret van de armoede en crisis van voor de Tweede Wereldoorlog, de grimmige oorlogsjaren, de hongerwinter en het verzet, maar ook van het naoorlogse optimisme van de wederopbouw, de bloei van de industrie en landbouw, de toeristische bestemmingen die door de toenemende welvaart voor steeds...