Roland Freisler werd in augustus 1942 president van het Volksgerichtshof. Hij was de rechter die verdachten verwensingen naar het hoofd slingerde, in woede uitbarstte als een voorgeleide het waagde een appel te doen op de beginselen van een fatsoenlijke rechtsgang en uiteindelijk de helft van de ongeveer 5200 doodsvonnissen voor zijn rekening nam die door het VGB tussen 1936 en 1945 zijn geveld. Helmut Ortner schreef een boek over deze Moordenaar in toga, dat onlangs in een Nederlandse vertaling is verschenen. Onder de slachtoffers van Freislers “Justitzterror” bevonden zich niet alleen Sophie en Hans Scholl, boegbeelden van de Duitse verzetsbeweging Die Weisse Rose, en de verdachten van de aanslag op Hitler van 20 juli 1944, maar ook de “defaitisten” – gewone Duitsers die aan de eindoverwinning durfden te twijfelen, zoals de getalenteerde concertpianist Karlrobert Kreiten, die na het debacle van Stalingrad tijdens een onderonsje met de mezzosopraan Tiny Debüser niet zo onder de indruk was van het militaire genie van de Führer. Of de man die beweerde dat een Duitse jachtvlieger niet zo hoog kon vliegen als de bommenwerpers van de geallieerden.
Freisler was de opvolger van Otto Georg Thierack, die in 1942 op voorspraak van Goebbels tot Rijksminister van Justitie was benoemd en in een persoonlijk schrijven zijn opvolger op het hart drukte „die Ideen und Absichten der Staatsführung als das Primäre zu sehen, das Menschenschicksal, das von ihm abhängt, als das Sekundäre“. Die boodschap was aan Freisler wel besteed. Hij werd de verpersoonlijking van het justitieel apparaat van de nationaalsocialisten, waarin de grondbeginselen van de rechtsstaat plaats moesten maken voor Volksgemeinschaft und Führerprinzip, met eer en wraak als trouwe bondgenoten van de Duizendjarige tucht. Uiteindelijk was dat ook de bedoeling van deze rechterlijke farce. “Freislers Urteile trieben die Verachtung, die der Nationalsozialismus für den Rechtsstaat empfand, bewußt auf die Spitze. Das geschah nicht nur, indem nüchterne Begriffe durch dröhnende Melodramatik ersetzt wurden. Vielmehr wurde das moderne Strafrecht zurückgeschraubt auf den mittelalterlichen Stand germanischer Vasallenverhältnisse, auf Treue oder Verrat, Ehre oder Schande, Aufopferung oder Feigheit”, schrijft Heinricht Senfft in een bespreking van het boek.
Op 3 februari 1945 kwam Roland Freisler om tijdens een bombardement op Berlijn. Otto Georg Thierack ontliep de rechters van het proces van Neurenberg door op 22 november 1946 zelfmoord te plegen.
Moordenaar in toga. Roland Freisler, rechter in dienst van Hitler
Helmut Ortner
Uitgeverij Just Publishers
ISBN 9789089752789
Verschenen januari 2014
Bestelinformatie
Bestel hier als paperback bij bol.com (€ 19,95)
Recensies
Heinrich Senfft in Die Zeit
Andreas Zielcke in Der Spiegel
Marijn Dorrestijn en Lambert Teuwissen voor NOS
Nou, natuurlijk weten we allemaal dat Roland Freisler, de president van het Volksgerichtshof, de meest beruchte rechter vanaf dat moment was maar hij was niet degene die het onrechtvaardige systeem had bedacht, laat staan dat hij alle anti-nazi-Duitsers veroordeelde tot de dood. Helmut Ortner (1950) schreef in zijn biografie dat de Duitsers buiten Freisler namelijk ook vele andere minder bekende bloedrechters had voortgebracht zoals Georg Thierack Harry Haffner, Wilhelm Crohne, Manfred Roeder, Ernst Lautz, Franz Schlegelberger etc. en voor veel van de familieleden van de slachtoffers was het moeilijk te verteren dat veel nazi-rechters hun beroep na de Tweede Wereldoorlog verder konden uitoefenen kon of ongestraft bleven!
Zelfs Freisler zou, als hij Wereldoorlog II had overleefd en zijn misdaden niet ontdekt werden, gewoon weer als rechter in Duitsland worden aangenomen zoals normaal en zijn weduwe Marion Freisler-Russegger (1910-1997) ,hoewel zij de herinneringen aan zijn verleden verwierp, kreeg tot aan haar dood meer dan een ruim pensioen uitbetaald ! Overigens gebeurde dat ook met de zuster van de Franse dictator Maximilien Robespierre (zoals Freisler eveneens een advocaat met welke hij was vaak vergeleken), Charlotte Robespierre (1760-1834) dankzij Napoleon Bonaparte. Hij sloot namelijk vriendschap met Robespierre en bleef zijn zuster een ruim pensioen uitbetalen, net als zijn opvolgers!
De wereld kan alleen voort varend in hen….een andere en betere wereld
zij die zijn voortgedreven door haat…maar ook verzet!
uit vers: Ger Pieters
Roland Freisler, het Volksgerichtshof, onrechtvaardige rechters en gruwelijke showprocessen waren niet typisch een uitvinding van Nazi-Duitsland of Adolf Hitler. Tijdens de Franse Revolutie was er in de nieuwe Republiek van Frankrijk een soortgelijke rechtbank actief geweest, het Revolutionairy Tribunal, met een beruchte openbare aanklager die even wreed was als Freisler en dat was Antoine-Quentin Fouquier-Tinville.
Hij was ooit eens een rechtenstudent en een luitenant-generaal bij de geheime royalistische politie geweest. Dit grimmige heerschap had echter een groot aantal opmerkelijke overeenkomsten met zijn “opvolger” gemeen waaronder ik er enkele hieronder benoem.
Fouquier-Tinville veroordeelde, trouw, anti-corrupt en wreed als hij was, ook 90% van zijn slachtoffers in afschuwelijke showprocessen ter dood en zelfs niet alleen maar royalisten, misdadigers, politieke tegenstanders, etc. daar je in die tijd al je doodvonnis tekende als je bijvoorbeeld geheime codeberichten schreef, de Republiek zwaar beledigde, spullen daarvan vernielde, in dienstplicht jezelf opzettelijk verwondde of het koningschap verheerlijkte.
En net als Freisler deinsde Fouquier-Tinville er totaal niet voor terug om zijn slachtoffers net zo goed uit te kafferen, stond hij hen zelden een advocaat toe, hij liet zelfs kroongetuigen die tegen zijn slachtoffers getuigden hierna alsnog op hun beurt veroordelen en hij ruimde in zijn laatste voorzitterschap talloze Jakobijnse leiders uit de weg terwijl zij hem, ironisch genoeg, aan de macht hielpen!
Als bewijs liet hij altijd onbedoeld de smeek-, afscheids- en omkopingsbrieven van de veroordeelden in zijn dossiers achter en toen bleek dat Fouquier-Tinville evenveel mensen als Freisler ter dood had veroordeeld, ongeveer 2600 slachtoffers!
Toch ging Fouquier-Tinville na de val van Maximilien Robespierre, zijn baas, evengoed ten ondermaat net als zijn slachtoffers onder de guillotine! Als zowel hij als Freisler in hetzelfde tijdperk zouden leven hadden ze vast een NOG veel beruchter moordenaarsrechter-duo gevormd!